Instagram üzerinden satış yapmak günümüzde yaygın bir ticari faaliyet haline gelmiştir. Ancak bu faaliyetin hukuki statüsü ve gerektirdiği yasal yükümlülükler konusunda belirsizlikler yaşanmaktadır. Bu makalede Instagram satışlarının vergisel boyutu, şirket kurma zorunluluğu, esnaf muafiyeti şartları ve elektronik ticaret mevzuatı kapsamında değerlendirilmesi detaylı olarak ele alınmaktadır.

Instagram Satışlarının Vergisel Statüsü ve Şirket Kurma Zorunluluğu

Instagram üzerinden yapılan satışların vergisel durumu, Türk vergi mevzuatı açısından net bir şekilde düzenlenmiştir. Platform üzerinden elde edilen gelirler, geleneksel ticari faaliyetlerle aynı vergisel statüde değerlendirilmekte ve belirli yükümlülükler doğurmaktadır.

Ticari Faaliyet Kriteri

Instagram'da satış yapmanın ticari faaliyet olarak kabul edilmesinde en önemli kıstas süreklilik ve düzenlilik kriteridir. Türk vergi hukuku açısından bir faaliyetin ticari sayılabilmesi için tek seferlik değil, düzenli gelir elde etme amacıyla yapılması gerekmektedir.

Ticari faaliyet sayılan durumlar:

• Düzenli ve sürekli satış yapılması
• Gelir elde etme niyetiyle hareket edilmesi
• Belirli bir müşteri kitlesine hitap edilmesi
• Sistematik bir satış stratejisi uygulanması

Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi verilerine göre, sosyal medya üzerinden satış yapan kayıtlı işletme sayısında son yıllarda %28'lik bir artış yaşanmıştır. Bu durum, Instagram satışlarının giderek daha profesyonel bir hal aldığını ve yasal çerçeveye dahil edilme ihtiyacını ortaya koymaktadır.

Türkiye'deki e-ticaret hacminin yaklaşık %35'i sosyal medya kanalları üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bu oran, Instagram gibi platformların ticari potansiyelini göstermekte ve yasal düzenlemelerin önemini vurgulamaktadır.

Şirket Türü Seçimi

Instagram'dan düzenli satış yapacak kişilerin şirket kurma zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak bu zorunluluk, esnaf vergi muafiyeti şartlarını sağlayanlar için farklılık göstermektedir.

Şahıs Şirketi Avantajları:

• Hızlı ve basit kurulum süreci (1-2 gün)
• Düşük başlangıç maliyeti
• Az bürokrasi
• Kolay tasfiye işlemleri

Şahıs Şirketi Dezavantajları:

• Sınırsız sorumluluk
• Kişisel varlıkların risk altında olması
• Ortaklık yapısına uygun olmaması

Limited Şirket Avantajları:

• Sınırlı sorumluluk
• Ortaklık için ideal yapı
• Kurumsal kimlik
• Yatırımcı çekme potansiyeli

Limited Şirket Dezavantajları:

• Daha detaylı kurulum süreci (3-5 gün)
• Yüksek kurulum maliyeti
• Daha fazla bürokrasi
• Karmaşık tasfiye işlemleri

Instagram satışları için en yaygın tercih edilen şirket türü şahıs şirketidir. Bu tercih, kurulum kolaylığı ve düşük maliyet avantajlarından kaynaklanmaktadır.

Vergi Mükellefiyeti

Instagram üzerinden satış yapanların vergi mükellefiyeti, elde ettikleri gelir miktarına ve faaliyet türüne göre belirlenmektedir. Gelir Vergisi Kanunu'nun 9. maddesinin 10. bendi kapsamında, belirli şartları sağlayan küçük esnaflar vergi muafiyetinden yararlanabilmektedir.

2025 yılı için esnaf vergi muafiyeti şartları:

• Ayrı iş yeri açmadan evde üretim yapma
• Sanayi tipi makine kullanmama
• İnternet ve elektronik ortamlar üzerinden satış
• Dışarıdan işçi çalıştırmama
• Tüm hasılatı Türkiye'deki tek bir ticari hesaba yatırma
• 1.580.000 TL hasılat sınırını aşmama

Muafiyet kapsamına girmeyen satıcıların ödemesi gereken vergi türleri şunlardır:

Katma Değer Vergisi (KDV):

• Ürün türüne göre %1, %10 veya %20 oranında
• Aylık beyan zorunluluğu
• Her satış için fatura kesme mecburiyeti

Gelir Vergisi:

• Yıllık kar üzerinden artan oranlı vergilendirme
• Yıllık beyanname verme zorunluluğu

Geçici Vergi:

• Üçer aylık dönemler halinde ödeme
• Gelir vergisi avansı niteliğinde

Damga Vergisi:

• Resmi belgeler üzerinden tahsil
• Sözleşme ve faturalar için geçerli

Vergi mükellefiyeti kapsamında olan satıcıların, mali müşavir ile çalışması ve düzenli muhasebe kayıtları tutması gerekmektedir. Bu durum, hem yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi hem de vergi optimizasyonu açısından önem taşımaktadır.

Instagram satışlarında faturasız işlem yapılması durumunda, Vergi Usul Kanunu kapsamında usulsüzlük cezaları uygulanmaktadır. Bu cezalar, kesilmeyen her fatura için özel usulsüzlük cezası, geriye dönük vergi tarhiyatı, bir kat vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Esnaf Vergi Muafiyeti Şartları ve Süreci

Instagram üzerinden satış yapan küçük girişimciler için en önemli kolaylıklardan biri esnaf vergi muafiyeti düzenlemesidir. Gelir Vergisi Kanunu'nun 9. maddesinin 10. bendi kapsamında 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren yürürlükte olan bu düzenleme, belirli şartları sağlayan satıcıların vergi yükünü önemli ölçüde hafifletmektedir.

Muafiyet Şartları

Esnaf vergi muafiyetinden yararlanabilmek için Instagram satıcılarının sağlaması gereken temel şartlar bulunmaktadır. Bu şartların tamamının birlikte karşılanması gerekmekte olup, herhangi birinin eksik kalması durumunda muafiyet hakkı kaybedilmektedir.

Fiziksel iş yeri şartı kapsamında, satıcıların ayrı bir iş yeri açmadan evde üretim yapması gerekmektedir. Bu durum özellikle ev hanımları ve küçük ölçekli üreticiler için büyük avantaj sağlamaktadır. El işi takılar, örgü ürünler, ev yapımı reçeller ve benzeri ürünlerin üretimi bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Makine kullanımı kısıtlaması önemli bir şarttır. Sanayi tipi makine kullanımı muafiyeti ortadan kaldırmaktadır. Ev tipi dikiş makinesi, mutfak robotları gibi küçük ev aletleri bu kısıtlama kapsamında değerlendirilmemektedir.

Satış kanalı şartı gereğince, satışların internet ve elektronik ortamlar üzerinden yapılması zorunludur. Instagram, Facebook, WhatsApp gibi sosyal medya platformları bu şartı karşılamaktadır.

İşçi çalıştırma yasağı kapsamında, dışarıdan işçi çalıştırılması muafiyeti sona erdirmektedir. Aile fertlerinin yardımı bu kısıtlama kapsamında değerlendirilmemektedir.

Tek ticari hesap şartı en kritik gerekliliklerden biridir. Tüm hasılatın Türkiye'deki tek bir ticari hesaba yatırılması zorunludur. Birden fazla hesap kullanımı muafiyeti geçersiz kılmaktadır.

Hasılat sınırı 2025 yılı için 1.580.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarı aşan satıcılar gerçek usulde vergilendirilmeye tabi olmaktadır.

Başvuru Süreci

Esnaf vergi muafiyetinden yararlanmak isteyen Instagram satıcılarının izlemesi gereken başvuru süreci belirli aşamalardan oluşmaktadır.

İlk adım olarak ikametgah yerindeki vergi dairesine başvuru yapılması gerekmektedir. Başvuru sırasında muafiyet şartlarının sağlandığına dair beyan verilmekte ve gerekli belgeler sunulmaktadır.

"Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi" alınması sürecin en önemli aşamasıdır. Bu belge, satıcının muafiyet kapsamında faaliyet gösterebileceğini gösteren resmi dokümandır. Belge alındıktan sonra ticari faaliyete başlanabilmektedir.

Başvuru sürecinde sunulması gereken belgeler arasında kimlik belgesi, ikametgah belgesi, üretilecek ürünlere ilişkin detaylı bilgiler ve satış yapılacak platformlara ilişkin bilgiler yer almaktadır.

Vergi dairesi başvuruyu değerlendirdikten sonra muafiyet belgesini düzenlemekte ve satıcıya teslim etmektedir. Bu süreç genellikle 5-10 iş günü içerisinde tamamlanmaktadır.

Vergi Kesinti Mekanizması

Esnaf vergi muafiyeti kapsamında faaliyet gösteren Instagram satıcıları için özel bir vergi kesinti mekanizması uygulanmaktadır.

Ticari hesap açılması sürecin ilk aşamasıdır. Muafiyet belgesi alındıktan sonra bankada ticari hesap açılması gerekmektedir. Bu hesap sadece satış hasılatının tahsili için kullanılmalıdır.

%4 stopaj oranı uygulaması mekanizmanın temelini oluşturmaktadır. Bankalar, ticari hesaba gelen tutar üzerinden yüzde 4 oranında gelir vergisi stopajı yapmakta ve bu tutarı doğrudan vergi dairesine aktarmaktadır.

Stopaj işlemi otomatik olarak gerçekleşmekte olup, satıcının ayrıca bir işlem yapmasına gerek bulunmamaktadır. Bu durum özellikle muhasebe bilgisi olmayan küçük girişimciler için büyük kolaylık sağlamaktadır.

Aylık beyanname yükümlülüğü bulunmamaktadır. Stopaj mekanizması sayesinde vergi yükümlülüğü otomatik olarak yerine getirilmektedir.

Yıllık beyanname verme zorunluluğu da bulunmamaktadır. Ancak hasılat sınırının aşılması durumunda gerçek usule geçiş yapılması ve beyanname verilmesi gerekmektedir.

Bu mekanizma sayesinde Instagram satıcıları karmaşık vergi işlemleriyle uğraşmadan faaliyetlerini sürdürebilmekte, aynı zamanda vergi yükümlülüklerini de yerine getirebilmektedir. Muafiyet kapsamında faaliyet gösteren satıcıların düzenli olarak hasılat tutarlarını takip etmeleri ve sınırı aşmamaları kritik önem taşımaktadır.

Elektronik Ticaret Mevzuatı Kapsamında Yükümlülükler

Instagram üzerinden satış yapan kişi ve işletmeler, 6563 Sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kanun 1 Mayıs 2015 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, fiziki karşılaşma olmaksızın elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari faaliyetleri düzenlemektedir. Instagram satışları da bu kapsamda elektronik ticaret faaliyeti olarak kabul edilmekte ve kanunun getirdiği yükümlülüklere tabi tutulmaktadır.

Bilgi Verme Yükümlülükleri

Elektronik ticaret faaliyeti yürüten hizmet sağlayıcılar, müşterilerine karşı kapsamlı bilgi verme yükümlülüğü altındadır. Instagram üzerinden satış yapan kişiler, sözleşme yapılmadan önce aşağıdaki bilgileri açık ve anlaşılır şekilde sunmalıdır:

Temel Tanıtıcı Bilgiler:

• KEP adresi ve elektronik posta adresi
• Telefon numarası ve diğer iletişim bilgileri
• İşletme adı veya tescilli marka adı
• Meslek odası bilgileri (varsa)

Tacirler İçin Zorunlu Bilgiler:

• Ticaret unvanı
• MERSİS numarası
• Merkez adresi

Esnaflar İçin Zorunlu Bilgiler:

• Ad ve soyad
• Vergi kimlik numarası
• Merkez adresi

Hizmet sağlayıcı ayrıca teknik adımlara ilişkin bilgileri, sözleşme metninin saklanıp saklanmayacağına dair bilgileri, veri girişi hatalarının düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara dair bilgileri ve gizlilik kurallarına ilişkin bilgileri de sunmak zorundadır.

Ticari elektronik iletiler ancak önceden onay alınarak gönderilebilir. Bu onay yazılı veya elektronik iletişim araçlarıyla alınabilir. Kişisel veriler, Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde korunmalı ve onay olmaksızın üçüncü kişilerle paylaşılamaz.

Sipariş Süreci

Instagram üzerinden satış yapan hizmet sağlayıcılar, sipariş sürecinde belirli kurallara uymak zorundadır. Ödeme bilgileri girilmeden önce toplam bedel dahil olmak üzere sözleşme şartlarının açıkça görülmesi sağlanmalıdır. Bu durum, tüketicinin satın alma kararını bilinçli bir şekilde verebilmesi için kritik önem taşımaktadır.

Sipariş alındıktan sonra hizmet sağlayıcı, siparişi gecikmeksizin teyit etmelidir. Bu teyit işlemi elektronik posta, SMS veya diğer elektronik iletişim araçlarıyla yapılabilir. Sipariş teyidi, hem satıcı hem de alıcı açısından hukuki güvence sağlamaktadır.

İkinci el mallar ayrı bir kategoride sunulmalı ve bu durumun açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca müşterilerin veri giriş hatalarını düzeltebilmeleri için gerekli teknik araçlar sağlanmalıdır.

Hizmet sağlayıcı, müşterinin ödeme yükümlülüğü doğmadan önce bu konuda açık ve net bilgilendirme yapmak zorundadır. Özellikle abonelik modeli veya sürekli ödemeler söz konusu olduğunda bu bilgilendirme daha da kritik hale gelmektedir.

Kayıt Saklama

Elektronik ticaret faaliyeti yürüten hizmet sağlayıcılar, işlemlerine ilişkin kayıtları işlem tarihinden itibaren 3 yıl süreyle saklamak zorundadır. Bu yükümlülük, hem denetim süreçlerinde hem de olası uyuşmazlıklarda ispat aracı olarak kullanılmak üzere getirilmiştir.

Saklanması gereken kayıtlar şunları içermektedir:

• Sipariş detayları ve müşteri bilgileri
• Ödeme işlem kayıtları
• Teslimat bilgileri
• Müşteri ile yapılan yazışmalar
• İade ve değişim işlemleri

Şikayet konusu işlemlerde ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir. Bu nedenle kayıtların düzenli ve sistematik olarak tutulması, olası hukuki süreçlerde satıcının lehine delil teşkil edecektir.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı elektronik ticaret faaliyetleri üzerinde denetim yetkisine sahiptir. Bakanlık yetkilileri, kayıtları inceleme ve gerekli denetimleri yapma hakkına sahiptir.

Kanuna aykırı hareket eden hizmet sağlayıcılar hakkında 1.000 TL'den 20.000 TL'ye kadar idari para cezası uygulanabilir. Özellikle onay almaksızın toplu ticari ileti gönderilmesi halinde bu ceza on katına kadar arttırılabilir. Bu durum, Instagram üzerinden yapılan pazarlama faaliyetlerinde özel dikkat gerektirmektedir.

Elektronik ticaret mevzuatına uyum, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda müşteri güveni ve işletme itibarı açısından da kritik öneme sahiptir. Instagram üzerinden satış yapan girişimcilerin bu yükümlülükleri eksiksiz yerine getirmesi, hem hukuki sorunlardan korunmalarını hem de sürdürülebilir bir iş modeli kurmalarını sağlayacaktır.

Tüketici Hakları ve Mesafeli Satış Düzenlemeleri

Instagram üzerinden yapılan satışlar, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında mesafeli sözleşme olarak değerlendirilmektedir. Bu durum, hem satıcılar hem de tüketiciler açısından önemli hak ve yükümlülükler doğurmaktadır. Mesafeli sözleşme, satıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın uzaktan iletişim araçları kullanılarak kurulan sözleşmeler olarak tanımlanmaktadır.

Ön Bilgilendirme Yükümlülüğü

Instagram'dan satış yapan kişi ve işletmeler, tüketici ile sözleşme yapmadan önce kapsamlı bir ön bilgilendirme yükümlülüğü altındadır. Bu bilgilendirme, tüketicinin bilinçli bir karar verebilmesi için kritik öneme sahiptir.

Satıcının sunması gereken temel bilgiler şunlardır:

• Mal veya hizmetin temel nitelikleri ve özellikleri
• Satıcının adı, unvanı ve MERSİS numarası gibi kimlik bilgileri
• İletişim bilgileri (adres, telefon, e-posta)
• Toplam fiyat ve hesaplama usulü detayları
• Ödeme ve teslimat koşulları
• Cayma hakkı şartları ve kullanım prosedürü
• Cayma bildiriminin yapılacağı adres bilgileri
• Tüketici mahkemesi ve hakem heyeti başvuru bilgileri

Bu bilgilendirme en az 12 punto büyüklüğünde, anlaşılabilir dilde, açık ve okunabilir şekilde yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile yapılmalıdır. Instagram'da bu bilgilerin profil açıklamasında, story highlight'larında veya gönderi açıklamalarında yer alması gerekmektedir.

Satıcı, tüketici siparişi onaylamadan önce ödeme yükümlülüğü konusunda açık bilgilendirme yapmak zorundadır. Bu bilgilendirme eksik veya yanıltıcı olması durumunda, sözleşmenin geçerliliği sorgulanabilir ve yasal yaptırımlarla karşılaşılabilir.

Cayma Hakkı

Tüketicinin korunması açısından en önemli haklardan biri 14 gün cayma hakkıdır. Bu hak, tüketiciye herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden dönme imkanı tanımaktadır.

Cayma hakkının temel özellikleri:

• 14 günlük süre malın teslim alındığı tarihten itibaren başlar
• Herhangi bir gerekçe gösterme zorunluluğu bulunmaz
• Cezai şart ödeme yükümlülüğü yoktur
• Malın kullanılmış olması cayma hakkını etkilemez (normal inceleme dışında)

Tüketici cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, 14 günlük süreyle bağlı değildir. Bu durumda cayma süresi, cayma süresinin bitiminden itibaren bir yıl sonra sona erer. Bu düzenleme, satıcıların bilgilendirme yükümlülüklerini yerine getirmelerini teşvik etmek amacıyla getirilmiştir.

Cayma hakkının kullanılamayacağı istisnai durumlar da mevcuttur:

• Kişiye özel üretilen mallar
• Bozulma riski olan veya son kullanma tarihi geçebilecek mallar
• Hijyen açısından iade edilmesi uygun olmayan mallar
• Teslim sonrası ambalajı açılmış olan ses, görüntü kayıtları ve bilgisayar yazılımları

Sözleşme Şartları

Instagram üzerinden yapılan satışlarda mesafeli satış sözleşmesi düzenlenmesi zorunludur. Bu sözleşme, hem tarafların hak ve yükümlülüklerini belirler hem de olası uyuşmazlıklarda ispat aracı olarak kullanılır.

Sözleşmede bulunması gereken temel unsurlar:

• Tarafların kimlik bilgileri ve iletişim detayları
• Mal veya hizmetin detaylı tanımı ve özellikleri
• Fiyat, ödeme şekli ve teslimat koşulları
• Cayma hakkı kullanım prosedürü
• Garanti şartları ve satış sonrası hizmetler
• Uyuşmazlık çözüm yolları ve yetkili mahkeme bilgileri

Instagram'da sözleşme genellikle DM (Direct Message) üzerinden veya yönlendirilen e-ticaret sitesinde tamamlanır. Önemli olan, tüm sözleşme şartlarının tüketici tarafından açıkça görülebilir ve kabul edilebilir olmasıdır.

Şikayet konusu işlemlerde ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya (satıcıya) aittir. Bu nedenle satıcıların tüm iletişim kayıtlarını, sipariş detaylarını ve teslimat belgelerini saklaması kritik önem taşımaktadır.

---

Instagram üzerinden satış yapmak, günümüzün dijital ticaret ortamında büyük fırsatlar sunmakla birlikte, kapsamlı yasal yükümlülükler gerektirmektedir. Vergisel statüden elektronik ticaret mevzuatına, esnaf muafiyetinden tüketici haklarına kadar geniş bir yasal çerçevede faaliyet göstermek zorunludur. Bu yasal gerekliliklere uyum sağlamak, hem işletmelerin sürdürülebilir büyümesi hem de tüketici güveninin korunması açısından hayati önem taşımaktadır. Sosyal medya üzerinden ticaret yapacak girişimcilerin, bu konularda uzman hukukçulardan destek alması ve güncel mevzuat değişikliklerini takip etmesi, başarılı ve yasal bir ticari faaliyet yürütebilmeleri için kaçınılmazdır.