Dijital sanat dünyasının devrimci teknolojisi NFT'ler, sadece sanat piyasasını değil aynı zamanda hukuk dünyasını da derinden etkilemektedir. Milyonlarca dolar değerindeki bu dijital varlıkların miras olarak geçip geçmeyeceği, boşanma davalarında nasıl paylaşılacağı ve hukuki statülerinin ne olduğu konuları günümüzde kritik önem taşımaktadır. Türk hukuku açısından NFT'lerin durumu ve gelecekteki yasal düzenlemeler hakkında bilmeniz gereken her şey bu kapsamlı analizde.

NFT'lerin Hukuki Statüsü ve Temel Özellikleri

NFT Tanımı ve Teknik Özellikler

Non-Fungible Token (NFT), blokzincir teknolojisi üzerinde kayıt altına alınan, benzersiz ve değiştirilemez dijital varlıklardır. NFT'ler, geleneksel kripto paralardan farklı olarak "misli olmayan" (non-fungible) yapıya sahiptir, yani her bir NFT eşsiz bir kod kombinasyonuna sahip olup birbiriyle değiştirilemez.

NFT'lerin dört temel teknik özelliği bulunmaktadır:

• Benzersizlik: Her NFT, blokzincir üzerinde eşsiz bir kimlik numarasına sahiptir
• İzlenebilirlik: Tüm sahiplik geçmişi ve işlem kayıtları blokzincirinde şeffaf şekilde tutulur
• Bölünemezlik: Kesirli NFT'ler (F-NFT) hariç olmak üzere, NFT'ler parçalara ayrılamaz
• Programlanabilirlik: Royalty mekanizması gibi ek işlevler akıllı sözleşmeler ile kodlanabilir

Bu dijital varlıklar, dijital sanat eserleri, koleksiyon ürünleri, oyun içi öğeler, müzik eserleri ve hatta tweet'ler gibi çeşitli dijital içerikleri temsil edebilmektedir. NFT'lerin ekonomik değer taşıması ve piyasada alınıp satılabilmesi, hukuki statülerinin belirlenmesinde kritik önem taşımaktadır.

Türk Hukukundaki Konumu

Türk hukuk sisteminde NFT'lerin hukuki statüsü henüz açık bir yasal düzenlemeye konu olmamıştır. Ancak mevcut hukuki çerçeve içerisinde NFT'lerin konumunu belirlemek için çeşitli kanun hükümleri incelenmelidir.

16 Nisan 2021 tarihli "Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik" kripto varlıkları "gayri maddi varlıklar" olarak tanımlamıştır. Bu düzenleme, NFT'lerin de kripto varlık kategorisinde değerlendirilmesi açısından önem taşımaktadır.

NFT'lerin "eşya" sayılıp sayılamayacağı konusunda Türk Medeni Kanunu'nun eşya tanımı kritik rol oynamaktadır. Eşya olabilmek için gerekli unsurlar:

• Kişilik dışı olma
• Belirli olma
• Üzerinde hakimiyet kurulabilme
• Ekonomik değer taşıma

NFT'ler bu unsurları karşılamakla birlikte, "maddi olma" şartı tartışmalıdır. Bu noktada TMK m.762'deki "doğal güçler" düzenlemesi, kıyas yoluyla NFT'lere uygulanabilir niteliktedir. Elektrik enerjisi gibi maddi olmayan ancak ekonomik değer taşıyan varlıkların hukuki koruma altına alınması, NFT'ler için de benzer bir yaklaşımın benimsenmesine olanak tanımaktadır.

NFT'lerin Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında "eser" olup olmadığı da ayrı bir tartışma konusudur. NFT'nin kod varlığı, standart protokole göre otomatik oluşturulduğu için "hususiyet" unsurunu içermez, dolayısıyla eser sayılamaz. Ancak NFT'ye ekli dijital içerik eser niteliği taşıyabilir.

Karşılaştırmalı Hukuk Perspektifi

Uluslararası hukuk sistemlerinde NFT'lere yönelik yaklaşımlar farklılık göstermektedir. Bu karşılaştırmalı analiz, Türk hukuku için yol gösterici niteliktedir.

Avrupa Birliği düzeyinde MiCA Tüzüğü, benzersiz NFT'leri kapsam dışında bırakırken, büyük seriler halinde çıkarılan veya kesirli hale getirilen NFT'lerin düzenleme kapsamına girebileceğini öngörmektedir. Bu yaklaşım, NFT'lerin tekil sanat eseri mi yoksa yatırım aracı mı olduğu ayrımına dayanmaktadır.

Birleşik Krallık'ta emsal teşkil eden Osbourne v. Persons Unknown davasında Yüksek Mahkeme, NFT'lerin "eşya" niteliğinde olduğuna hükmetmiştir. Bu karar, NFT'lerin hukuki statüsünün netleşmesi açısından önemli bir adım olmuştur.

Amerika Birleşik Devletleri'nde SEC'in Howey Testi uygulanarak NFT'lerin menkul kıymet sayılıp sayılmayacağı belirlenmektedir. Özellikle kesirli NFT'ler (F-NFT) bu kategoriye girmeye yakın görülmektedir.

Lihtenştayn, Token ve Güvenilir Teknoloji Hizmet Sağlayıcısı Kanunu (TVTG) ile "Token Konteyner Modeli"ni benimseyen öncü düzenleme yapmıştır. Bu model, NFT'leri hukuki çerçeveye entegre eden kapsamlı bir yaklaşım sunmaktadır.

Çin ise kısıtlayıcı tutum sergileyerek NFT'leri devlet kontrolündeki BSN-DDC ağı üzerinden düzenlemektedir. Bu yaklaşım, merkezi kontrol ile dijital varlık yönetimini birleştirmektedir.

Bu karşılaştırmalı analiz, Türkiye'nin NFT'lere yönelik yasal düzenleme geliştirirken dikkate alması gereken farklı yaklaşımları ortaya koymaktadır. Özellikle mal varlığı değeri taşıyan dijital varlıklar olarak NFT'lerin hukuki statüsünün netleştirilmesi, hem bireysel hakların korunması hem de hukuki güvenliğin sağlanması açısından kritik önem taşımaktadır.

NFT'lerin Mal Rejimi ve Boşanma Davalarındaki Durumu

NFT'lerin (Non-Fungible Token) boşanma davalarındaki hukuki konumu, Türk aile hukukunun en karmaşık ve güncel sorunlarından biri haline gelmiştir. Bu dijital varlıkların mal rejimi kapsamında nasıl değerlendirileceği, eşler arasında nasıl paylaşılacağı ve tespit edilip edilemeyeceği konuları, hukuk uygulamasında yeni tartışma alanları yaratmaktadır.

Edinilmiş Mal Rejimi Kapsamında NFT'ler

TMK m.219 uyarınca edinilmiş mal kavramı, çalışma karşılığı edinilen kazançlar, sosyal güvenlik ödemeleri, çalışma gücü kaybı tazminatları, kişisel malların gelirleri ve edinilmiş malların yerine geçen değerleri kapsamaktadır. NFT'lerin bu kapsamda değerlendirilmesi, satın alım zamanı ve finansman kaynağına bağlı olarak belirlenmektedir.

Evlilik birliği süresince çalışma karşılığı elde edilen gelirlerle satın alınan NFT'ler, açık bir şekilde edinilmiş mal rejimi kapsamına girmektedir. Bu durumda, NFT'nin satın alındığı tarih, kullanılan ödeme yöntemi ve finansman kaynağının tespiti kritik önem taşımaktadır. Örneğin, eşin maaşından biriktirdiği para ile aldığı bir dijital sanat eseri NFT'si, evlilik birliği malvarlığının parçası sayılacaktır.

Kişisel mal niteliğindeki varlıklardan elde edilen gelirlerle alınan NFT'ler ise farklı değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Eğer NFT, evlilik öncesi sahip olunan bir gayrimenkulün kira geliriyle veya miras yoluyla elde edilen parayla satın alınmışsa, bu durumda edinilmiş mal sayılması gerekmektedir.

NFT'lerin değer artışı da önemli bir hukuki sorun teşkil etmektedir. Evlilik süresince satın alınan bir NFT'nin değeri önemli ölçüde artmışsa, bu artış da edinilmiş mal rejimi kapsamında paylaşıma konu olmaktadır. Dijital sanat piyasasındaki volatilite göz önüne alındığında, bu durum özellikle dikkat çekicidir.

Mal Kaçırma ve Tespit Sorunları

NFT'lerin dijital cüzdan sisteminde saklanması ve geleneksel bankacılık altyapısına entegre olmaması, mal kaçırma girişimleri için elverişli bir ortam yaratmaktadır. Blokzincir teknolojisinin pseudonim yapısı, gerçek kimlik bilgilerinin gizlenmesine olanak tanımakta ve varlık sahipliğinin tespitini zorlaştırmaktadır.

Boşanma davası öncesinde veya süreci boyunca NFT'lerin farklı dijital cüzdanlara transfer edilmesi, mal kaçırmanın en yaygın yöntemlerinden biridir. Bu transferler, geleneksel bankacılık sisteminde izlenebilen para hareketlerinin aksine, yalnızca blokzincir ağında kayıt altına alınmakta ve tespit edilmesi özel teknik bilgi gerektirmektedir.

Özel anahtarların (private key) gizlenmesi veya yok edilmesi iddiası da sıkça karşılaşılan bir durumdur. Taraflardan biri, NFT'lere erişim sağlayan özel anahtarları kaybettiğini veya unuttuğunu iddia ederek, varlıkların paylaşımdan kaçırılmasına çalışabilmektedir.

NFT'lerin aile üyelerine veya üçüncü kişilere devri de tespit edilmesi gereken bir mal kaçırma yöntemidir. Özellikle yakın akrabalar adına açılan dijital cüzdan hesaplarına yapılan transferler, hukuki açıdan ciddi sorunlar yaratmaktadır.

İspat Yolları ve Delil Toplama

NFT sahipliğinin ve işlem geçmişinin tespitinde çok katmanlı bir delil toplama stratejisi uygulanması gerekmektedir. Bu süreçte hem teknik hem de geleneksel ispat yöntemleri bir arada kullanılmaktadır.

Banka hesap hareketleri incelemesi, NFT satın alımlarının tespitinde en etkili yöntemlerden biridir. Kripto para borsalarına yapılan ödemeler, kredi kartı ile NFT pazaryerlerinden yapılan alışverişler ve banka havalesi kayıtları, dijital varlık sahipliğinin güçlü delilleri olarak kabul edilmektedir.

Sosyal medya hesapları ve dijital ayak izleri, NFT sahipliğinin tespitinde kritik rol oynamaktadır. Twitter, Instagram ve özel NFT topluluk platformlarındaki paylaşımlar, koleksiyon sergileme aktiviteleri ve NFT ile ilgili yorumlar, sahiplik delili olarak kullanılabilmektedir.

IP adresi eşleşmeleri ve dijital forensik analizler, NFT işlemlerinin gerçek kişilerle ilişkilendirilmesinde kullanılan teknik yöntemlerdir. Ev internet bağlantısından yapılan NFT işlemleri, cep telefonu uygulamaları üzerinden gerçekleştirilen transferler ve WiFi ağ kayıtları, sahiplik tespitinde önemli deliller oluşturmaktadır.

NFT pazaryeri kayıtları ve üyelik bilgileri, mahkeme kararı ile elde edilebilecek önemli delil kaynaklarıdır. OpenSea, Rarible, SuperRare gibi platformlardaki kullanıcı hesapları, işlem geçmişleri ve KYC (Know Your Customer) bilgileri, sahiplik tespitinde kullanılabilmektedir.

Blokzincir analiz araçları kullanılarak, belirli bir cüzdan adresinin işlem geçmişi detaylı şekilde incelenebilmektedir. Chainalysis, Elliptic gibi profesyonel araçlar, NFT transferlerinin izlenmesi ve gizli varlıkların tespitinde kullanılmaktadır.

Bilirkişi incelemesi ve teknik rapor hazırlatılması, NFT'lerin değerlendirilmesi ve sahiplik tespitinde mahkeme nezdinde kabul görecek objektif delillerin elde edilmesi için gereklidir. Özellikle blokzincir teknolojisi konusunda uzman bilirkişilerin atanması, davanın seyrini belirleyici rol oynamaktadır.

Bu delil toplama sürecinde ihtiyati tedbir kararları da büyük önem taşımaktadır. NFT'lerin transferinin durdurulması veya belirli cüzdan adreslerinin dondurulması talepl

NFT'lerin Miras Hukukundaki Konumu

NFT'lerin miras hukuku açısından değerlendirilmesi, dijital varlıkların geleneksel hukuki çerçevelere entegrasyonunda karşılaşılan en karmaşık konulardan biridir. Bu dijital sanat eserleri ve koleksiyon ürünlerinin terekeye dahil edilip edilmeyeceği, mirasçıların bu varlıklara nasıl erişebileceği ve değerlemelerinin nasıl yapılacağı soruları, hem hukukçular hem de dijital varlık sahipleri için kritik önem taşımaktadır.

Terekeye Dahil Edilme Sorunu

TMK m.599/2 uyarınca, miras ölüm anında bir bütün olarak mirasçılara geçer ve mirasçılar mirasbırakanın ayni haklarını, alacaklarını ve diğer malvarlığı haklarını doğrudan kazanır. Bu düzenleme, NFT'lerin miras hukuku kapsamında değerlendirilmesi için önemli bir yasal dayanak oluşturmaktadır.

NFT'lerin hukuken mal sayılıp sayılmadığı sorusu, terekeye dahil edilmeleri açısından belirleyicidir. Bu dijital varlıkların piyasada alınıp satılmaları, ekonomik değer taşımaları ve transfer edilebilir olmaları nedeniyle malvarlığı hakkı olarak değerlendirilmesi gerektiği kabul edilmektedir. 7518 sayılı Kanun ile kripto varlıkların yasal çerçevesi netleştirilmiş olsa da, NFT'lerin özel durumu henüz açıkça düzenlenmemiştir.

Antalya Bölge Adliye Mahkemesi'nin emsal teşkil eden kararı, dijital varlıkların miras hukukundaki konumuna ışık tutmaktadır:

Antalya BAM 6. HD, 2020/1149 E., 2020/905 K. sayılı kararında: "Miras bırakanın vefatından sonra kullanmış olduğu cep telefonunda ise ICloud isimli bulut bilişim sisteminin kullanıldığını ve cep telefonunda mevcut olan fotoğraf, video, ses kayıtları, medya dosyaları, dokümanlar, mailler, notlar gibi birçok verinin bu sistem üzerinde kayıtlı olduğunu, bu dokümanlara ise yalnızca Apple kimliği ve şifresi ile erişilebildiğini, aynı zamanda hesabına bağlı olan ve bu hesap vasıtası ile kontrol edilen terekeye konu olabilecek mal varlığının olduğunu, hesapta e-ticaret sitesi hesabının, hediye çeklerinin ve kuponların olduğunun bilindiği….. Sonuç olarak, mahkemece tespit talebi gereğince murisin ölüm tarihi itibarıyla tüm aktif ve pasif mal varlığının tespiti ve bu minvalde dijital mal varlığının terekesine dahil olması gerektiği nazara alınarak dijital terekesinin de tespiti yapılarak araştırma ve inceleme sonucunda bir karar verilmesi gerekirken, ölü kişinin e-posta hesabının özel hayatın gizliliği kapsamında değerlendirilerek talebin reddine karar verilmiş olması hatalı olmuştur."

Bu karar, dijital varlıkların maddi değer taşıması durumunda terekeye dahil edilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır. NFT'ler için de aynı mantığın uygulanması beklenmektedir.

Özel Anahtarlar ve Erişim Problemi

NFT'lerin miras hukukundaki en büyük sorunu, özel anahtarlar (private keys) ve dijital cüzdan erişimi meselesidir. Geleneksel varlıklardan farklı olarak, NFT'lere erişim tamamen dijital anahtarlara bağlıdır ve bu anahtarlar kaybolduğunda varlığa erişim kalıcı olarak imkansız hale gelir.

Miras bırakanın dijital cüzdan bilgilerini paylaşmamış olması durumunda, mirasçılar şu sorunlarla karşılaşmaktadır:

• Varlığın varlığından haberdar olmama: NFT'lerin bankacılık sistemine entegre olmaması nedeniyle tespiti güçleşmektedir
• Teknik erişim engelleri: Seed phrase, private key gibi teknik bilgilerin bilinmemesi
• Blokzincir kalıcılığı: Yanlış işlemler geri alınamaz ve varlık kalıcı olarak kaybolabilir

Bu nedenle, NFT sahiplerinin dijital miras planlaması yapması kritik önem taşımaktadır. Vasiyetnameye dijital cüzdan bilgilerinin eklenmesi, güvenilir kişilere özel anahtarların teslim edilmesi veya özel dijital miras hizmetlerinden yararlanılması önerilmektedir.

Değerleme Kriterleri

NFT'lerin miras paylaşımında en karmaşık konulardan biri değerlemelerinin nasıl yapılacağıdır. Bu dijital varlıkların fiyatları son derece volatil olup, çeşitli faktörlere bağlı olarak belirlenmektedir:

Değerlemeyi Etkileyen Faktörler:

• Arz-talep dengesi ve piyasa likiditesi
• Sanatçının itibarı ve tanınırlığı
• Koleksiyonun nadirliği ve benzersizliği
• Dijital platformdaki popülerlik ve sosyal medya etkisi
• Geçmiş satış performansı ve fiyat trendi

NFT değerlemesi için bilirkişi raporu gerekli olmakta ve özellikle dijital varlık değerleme uzmanı atanması önerilmektedir. Geleneksel sanat eseri değerleme yöntemlerinin NFT'lere uyarlanması, bu alanda uzmanlaşmış bilirkişilerin yetiştirilmesini gerektirmektedir.

Değerleme Zamanı Sorunu:

• Ölüm anındaki değer mi yoksa paylaşım anındaki değer mi esas alınacak?
• Piyasa volatilitesi nedeniyle hangi tarih referans alınmalı?
• Likidite sorunu olan NFT'ler nasıl değerlenecek?

Bu sorular, mahkemelerin NFT içerikli miras davalarında karşılaştığı temel problemlerdir. Değerleme metodolojisinin standartlaştırılması ve uzman bilirkişi havuzunun oluşturulması, adil paylaşım için elzemdir.

NFT'lerin miras hukukundaki konumu, teknolojik gelişmelere paralel olarak hukuki düzenlemelerin de güncellenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır. Dijital varlıkların terekeye dahil edilmesi konusundaki belirsizliklerin giderilmesi, hem mirasçıların haklarının korunması hem de hukuki güvenliğin sağlan

NFT'lerin Telif Hakkı ve Fikri Mülkiyet Boyutu

NFT'lerin hukuki statüsünü belirleyen en karmaşık alanlardan biri, telif hakkı ve fikri mülkiyet ilişkileridir. Bu dijital varlıkların sahipliği ile yaratıcı içeriğin telif hakları arasındaki ayrım, hem ulusal hem de uluslararası hukukta önemli tartışmalara yol açmaktadır.

Telif Hakkı Sahipliği Sorunu

NFT satın alma işlemi, yaygın yanılgının aksine otomatik olarak telif hakkı devri anlamına gelmemektedir. Bu durum, özellikle ABD hukukunda 17 U.S.C. §204 (a) düzenlemesiyle açıkça belirtilmiştir. NFT'nin iki temel bileşeni bulunmaktadır: blokzincirdeki kriptografik varlık ve yaratıcı içerik. Bu iki unsur birbirinden bağımsız hukuki statülere sahiptir.

NFT alıcısı yalnızca blokzincirde kayıtlı dijital varlığa sahip olur, ancak bu sahiplik yaratıcı içeriğin telif haklarını kapsamaz. Telif hakkı sahibi, NFT başka birine satılsa bile telif haklarını elinde tutmaya devam eder. Bu durum, özellikle Türk hukuku açısından 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) madde 21 ve devamı hükümleri çerçevesinde değerlendirilmelidir.

FSEK kapsamında mali haklar (çoğaltma, yayma, temsil, umuma iletim hakları) eser sahibine aittir ve bu hakların devri için yazılı sözleşme gereklidir. NFT satın alma işlemi tek başına bu şartı karşılamadığından, telif hakları otomatik olarak devredilmez.

DMCA ve İhlal Tespiti

NFT pazarlarında telif hakkı ihlalleri ciddi bir sorun teşkil etmektedir. Digital Millennium Copyright Act (DMCA) kapsamında, telif hakkı sahipleri ihlal eden NFT'lere karşı etkili yaptırım uygulayabilmektedir. İhlal tespiti için çeşitli teknik araçlar kullanılmaktadır:

• Fingible.nftport.xyz: Ethereum ve Polygon ağlarında NFT araması
• Tineye.com: Gelişmiş görsel arama teknolojisi
• Google Reverse Image Search: Temel görsel eşleştirme

İhlal tespit edildiğinde, DMCA kaldırma bildirimi NFT pazaryerine gönderilir. Bu bildirim minimal maliyet gerektiren güçlü bir araçtır. Pazaryerleri bildirim aldıktan sonra makul süre içinde (genellikle bir hafta) ihlali kaldırmalıdır.

Türk hukuku açısından, FSEK madde 68 ve devamı hükümleri çerçevesinde telif hakkı ihlallerine karşı hukuki ve cezai yaptırımlar uygulanabilir. Özellikle maddi ve manevi tazminat talepleri ile tecavüzün men'i davaları açılabilir.

Yaratıcı İçerik vs NFT Sahipliği

NFT sahipliği ile yaratıcı içerik sahipliği arasındaki ayrım, miras ve boşanma davalarında kritik önem taşımaktadır. Bu ayrım şu şekilde değerlendirilmelidir:

NFT Sahipliğinin Kapsamı:

• Blokzincirdeki benzersiz dijital varlığa sahiplik
• NFT'yi başkasına transfer etme hakkı
• Belirli platformlarda sergileme yetkisi (platform kurallarına bağlı)

Telif Hakkı Sahipliğinin Kapsamı:

• Eseri çoğaltma hakkı
• Eseri umuma iletim hakkı
• Eseri işleme hakkı
• Ticari kullanım hakları

Bu ayrım, tereke tespiti ve mal rejimi paylaşımı açısından özel önem taşır. NFT'nin ekonomik değeri ile telif haklarının ekonomik değeri farklı hesaplanmalıdır. Örneğin, bir NFT 100.000 dolar değerinde olsa bile, telif hakları ayrı bir ekonomik değere sahip olabilir.

Blokzincir teknolojisinin sağladığı şeffaflık sayesinde, NFT'nin tüm sahiplik geçmişi ve işlem kayıtları görülebilir. Bu durum, parasal taleplerin belirlenmesinde ve ihlalden elde edilen kazancın tespitinde büyük avantaj sağlar.

FSEK kapsamında mali hakların mirasa geçmesi mümkündür. Eser sahibinin vefatı halinde, mali haklar eser sahibinin ölümünden itibaren 70 yıl süreyle mirasçılarına intikal eder. Bu durum, NFT'li eserlerin miras planlamasında dikkate alınması gereken önemli bir husustur.

---

NFT'lerin telif hakkı ve fikri mülkiyet boyutu, bu dijital varlıkların hukuki statüsünün en karmaşık yönlerinden birini oluşturmaktadır. Türk hukuku açısından NFT'lerin malvarlığı değeri taşıyan dijital varlıklar olarak kabul edilmesi, miras ve boşanma davalarında önemli sonuçlar doğurmaktadır. Ancak telif hakları ile NFT sahipliği arasındaki ayrımın net şekilde anlaşılması, hem hak sahiplerinin korunması hem de hukuki uyuşmazlıkların önlenmesi açısından kritik önem taşımaktadır. Gelecekte bu alanda yapılacak yasal düzenlemeler, dijital varlıkların hukuki güvenliğini artıracak ve teknolojik gelişmelere uyum sağlayacaktır.