Eş İkamet İzni Başvurusu

Eş İkamet İzni Başvurusu

Türk vatandaşı ile evli yabancılar için eş ikamet izni başvurusu, Türkiye'de yasal ikamet hakkı elde etmenin temel yoludur. Bu kapsamlı rehberimizde, başvuru şartları, gerekli belgeler, ödeme yöntemleri ve hukuki süreçler hakkında bilmeniz gereken her şeyi bulacaksınız. Ayrıca Danıştay kararları ışığında evliliğin gerçekliği konusundaki değerlendirme kriterleri ve itiraz haklarınız da detaylı olarak açıklanmaktadır.

Yasal Dayanak ve Başvuru Şartları

Türk vatandaşı ile evli yabancıların Türkiye'de yasal olarak ikamet edebilmeleri için başvurdukları eş ikamet izni, kapsamlı bir hukuki çerçeve içerisinde düzenlenmiştir. Bu izin türü, hem ulusal güvenlik hem de aile birliğinin korunması ilkeleri arasında hassas bir denge kurarak, yabancı eşlerin Türkiye'deki yasal statülerini belirlemektedir.

Yasal Çerçeve

Eş ikamet izni başvuruları, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 30-34. maddeleri kapsamında düzenlenmektedir. Bu kanun, Türkiye'nin göç politikasının temel taşlarından birini oluşturmakta ve yabancıların ülkemizdeki hukuki durumlarını kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.

YUKK'un 30. maddesi, aile ikamet izninin genel çerçevesini çizerken, 31. madde başvuru şartlarını, 32. madde değerlendirme sürecini, 33. madde izin süresini ve 34. madde ise uzatma prosedürlerini detaylandırmaktadır. Bu maddelerin yanı sıra, Aile İkamet İzinleri Hakkında Uygulama Yönetmeliği ile süreçler daha da ayrıntılandırılmıştır.

Kanunun 38. maddesi ise eş ikamet izni sahipleri için özel önem taşımaktadır. Bu madde, 3 yıl süreyle kesintisiz olarak ikamet izni ile Türkiye'de bulunan yabancıların vatandaşlık başvurusu yapabilme hakkını düzenlemektedir. Bu hüküm, eş ikamet izni sahipleri için uzun vadeli bir perspektif sunmaktadır.

İdari süreçlerde yaşanabilecek olumsuzluklar karşısında ise YUKK'un 80. maddesi devreye girmektedir. Bu madde, ret kararlarına karşı idari itiraz hakkını düzenleyerek, başvuru sahiplerinin hukuki güvencelerini sağlamaktadır.

Temel Şartlar

Eş ikamet izni başvurusu yapabilmek için başvuru sahibinin belirli şartları karşılaması gerekmektedir. Bu şartlar, hem kamu güvenliği hem de evliliğin gerçekliği açısından titizlikle değerlendirilmektedir.

Birincil şartlar şunlardır:

  • Türk vatandaşı ile geçerli bir evlilik birliğinin bulunması
  • Aile bireylerle yaşama niyetinin mevcut olması
  • Kamu düzenine tehdit oluşturmama durumunun sağlanması
  • Genel sağlık sigortasına sahip olunması
  • Türkiye'de kalış süresince yaşamını meşru yollarla sürdürebilecek maddi imkanlara sahip olunması

Evliliğin gerçekliği konusu, başvuru değerlendirmesinin en kritik noktalarından birini oluşturmaktadır. İdare, evliliğin sadece ikamet izni almak amacıyla yapılıp yapılmadığını titizlikle araştırmaktadır. Bu kapsamda eşlerin birlikte yaşayıp yaşamadıkları, ortak bir yaşam sürdürüp sürdürmedikleri ve evliliklerinin samimi olup olmadığı değerlendirilmektedir.

Sağlık sigortası şartı, başvuru sahibinin Türkiye'de sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi ve kamu kaynaklarına yük olmaması amacıyla getirilmiştir. Bu sigorta, özel sağlık sigortası veya Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki sigorta olabilmektedir.

Başvuru Süreci

Eş ikamet izni başvuru süreci, e-ikamet sistemi üzerinden başlatılmaktadır. https://e-ikamet.goc.gov.tr/ adresinden erişilebilen bu sistem, başvuru sahiplerinin ön başvurularını online olarak yapmalarına olanak tanımaktadır.

Başvuru süreci iki aşamalı bir yapıya sahiptir:

İlk Aşama - Online Ön Başvuru: E-ikamet sistemi üzerinden gerekli bilgiler girilmekte ve belgeler yüklenmektedir. Bu aşamada sistem, başvuru sahibine randevu tarihi vermektedir. Online başvuru sırasında başvuru sahibinin dikkat etmesi gereken en önemli husus, tüm bilgilerin doğru ve eksiksiz girilmesidir.

İkinci Aşama - Şahsen Başvuru: Randevu tarihinde, başvuru sahibinin il Göç İdaresi Müdürlüğü'ne bizzat başvurması gerekmektedir. Bu aşamada orijinal belgeler kontrol edilmekte ve gerekli görülmesi halinde ek belgeler talep edilebilmektedir.

Başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken kritik noktalar şunlardır:

  • Randevu tarihine zamanında gelinmesi
  • Orijinal belgelerin yanında noter onaylı tercümelerinin bulundurulması
  • Türk eşin de gerektiğinde başvuru sürecine katılabilmesi
  • Adres değişikliklerinin derhal bildirilmesi

Başvuru değerlendirme süreci ortalama 60-90 gün sürmektedir. Bu süre içerisinde idare, gerekli gördüğü takdirde ek belge talep edebilir veya tahkikat yapabilir. Tahkikat süreci, özellikle evliliğin gerçekliği konusunda şüphe duyulması halinde devreye girmektedir.

Başvuru sonucunda olumlu karar verilmesi halinde, başvuru sahibine ikamet kartı düzenlenmektedir. Olumsuz karar verilmesi halinde ise, başvuru sahibi YUKK'un 80. maddesi uyarınca 30 gün içerisinde idari itiraz hakkını kullanabilmektedir.

Gerekli Belgeler ve İzin Süresi

Eş ikamet izni başvurusu sürecinde doğru belgelerin hazırlanması ve izin sürelerinin bilinmesi, başvurunun başarıyla sonuçlanması için kritik öneme sahiptir. Bu bölümde, başvuru için gerekli tüm belgeler, verilen izin süreleri ve elde edilen haklar detaylı olarak açıklanmaktadır.

Başvuru Belgeleri

Türk vatandaşı ile evli yabancıların aile ikamet izni başvurusu için sunması gereken belgeler, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde belirlenmiştir. Başvuru formunun eksiksiz doldurulması ve tüm belgelerin orijinal veya onaylı suretlerinin sunulması zorunludur.

Temel başvuru belgeleri şunlardır:

  • Başvuru formu: e-ikamet sistemi üzerinden doldurulmuş ve imzalanmış başvuru formu
  • Geçerli pasaport: En az 60 gün geçerlilik süresi bulunan pasaport ve tüm sayfalarının fotokopisi
  • Biyometrik fotoğraf: Son 6 ay içinde çekilmiş, beyaz zemin üzerine 5x6 cm boyutlarında fotoğraf
  • Türk eşin nüfus kayıt örneği: Son 3 ay içinde alınmış nüfus müdürlüğü belgesi
  • Evlilik cüzdanı: Türkiye'de yapılan evlilik için evlilik cüzdanı veya yurt dışında yapılan evlilik için apostilli/konsolosluk onaylı evlilik belgesi

Mali durum belgeleri kapsamında:

  • Türk eşin gelir belgesi (maaş bordrosu, SGK hizmet dökümü, vergi levhası)
  • Banka hesap özetleri (son 3 aylık)
  • Varsa gayrimenkul tapuları veya kira sözleşmeleri
  • Genel sağlık sigortası poliçesi veya sosyal güvenlik kurumu belgesi

İkamet ve kimlik belgeleri:

  • Adres kayıt belgesi: e-Devlet üzerinden alınmış güncel adres belgesi
  • Türk eşin kimlik kartı fotokopisi
  • Varsa önceki ikamet izni belgeleri

Yurt dışında düzenlenmiş belgeler için apostil veya konsolosluk onayı zorunludur. Türkçe olmayan belgeler için yeminli tercüman tarafından yapılmış tercüme gereklidir. 6698 sayılı KVKK kapsamında, başvuru sürecinde toplanan kişisel veriler mevzuat çerçevesinde işlenmekte ve korunmaktadır.

İzin Süreleri

Aile ikamet izni süreleri, başvuranın durumu ve evliliğin süresi dikkate alınarak belirlenmektedir. İlk başvurularda en fazla 2 yıl süreyle ikamet izni verilmektedir. Bu süre, evliliğin devam etmesi ve diğer şartların sağlanması halinde uzatılabilir.

İzin süresi belirlenmesinde etkili faktörler:

  • Evliliğin süresi ve gerçekliği
  • Türk eşin mali durumu ve istikrarı
  • Başvuranın Türkiye'deki bağları
  • Kamu düzeni ve güvenlik değerlendirmeleri
  • Önceki ikamet izni geçmişi

Uzatma başvuruları için, mevcut iznin sona ermesinden en az 60 gün önce başvuru yapılması gerekmektedir. Uzatma başvurularında da benzer belgeler istenmekte, ancak evliliğin devam ettiğini gösteren güncel belgeler özel önem taşımaktadır.

İzin süresinin dolması durumunda yasal ikamet statüsünün kaybedilmemesi için zamanında uzatma başvurusu yapılması kritik öneme sahiptir. Geç başvuru durumlarında idari para cezası uygulanabilir ve başvuru olumsuz değerlendirilebilir.

Elde Edilen Haklar

Aile ikamet izni sahipleri, Türkiye'de yasal ikamet statüsü ile birlikte çeşitli haklar elde etmektedir. Bu haklar, izin süresinin geçmesi ile birlikte genişlemekte ve derinleşmektedir.

Temel haklar:

  • Eğitim hakkı: Kamu ve özel eğitim kurumlarına erişim
  • Sağlık hizmetlerine erişim: Genel sağlık sigortası kapsamında tedavi hakkı
  • Bankacılık işlemleri: Hesap açma ve finansal hizmetlerden yararlanma
  • Mülk edinme: Kanuni sınırlar çerçevesinde taşınmaz mal edinme

Çalışma hakkı: Aile ikamet izni sahipleri 1 yıl sonra çalışma izni başvurusu yapabilir. Bu süre, izin alındığı tarihten itibaren hesaplanmaktadır. Çalışma izni alındıktan sonra, herhangi bir işverene bağlı olmaksızın çalışma hakkı elde edilir.

Vatandaşlık başvuru hakkı: 3 yıl sonra Türk vatandaşlığı için başvuru yapılabilir. Bu süre, YUKK madde 38 uyarınca hesaplanmakta ve evliliğin kesintisiz devam etmesi şartına bağlıdır. Vatandaşlık başvurusu için:

  • En az 3 yıl kesintisiz evli olma
  • Türkçe yeterlilik belgesi
  • Mali yeterlilik
  • Kamu düzenine aykırı davranışta bulunmama şartları aranmaktadır.

Sosyal haklar kapsamında, aile ikamet izni sahipleri sosyal yardım programlarından yararlanabilir, sivil toplum kuruluşlarına üye olabilir ve toplumsal yaşama aktif katılım sağlayabilir.

Seyahat hakları açısından, geçerli ikamet izni ile Türkiye'ye giriş-çıkış serbestisi bulunmaktadır. Ancak uzun süreli yurt dışı kalış durumlarında ikamet izninin iptali riski bulunduğundan, bu konuda dikkatli olunması gerekmektedir.

Bu hakların kullanımında, evliliğin gerçekliği ve devamı temel şart olarak kalmaya devam etmektedir. İdare, izin süresince evliliğin durumunu denetleme yetkisine sahiptir ve sahte evlilik şüphesi durumunda izni iptal edebilir.

Ödeme Yöntemleri ve Prosedürler

Eş ikamet izni başvurunuzun tamamlanmasından sonra, kart ücreti ödemesi yapılması gerekmektedir. Bu ödeme işlemi için farklı alternatifler sunulmakta olup, başvuru sahipleri kendilerine en uygun yöntemi seçebilirler. Ödeme işleminin doğru şekilde gerçekleştirilmesi, ikamet kartınızın hazırlanması sürecinin başlaması için kritik öneme sahiptir.

Online Ödeme Seçenekleri

İkamet izni kart ücreti ödemesi için en pratik yöntemlerden biri online ödeme seçenekleridir. Bu kapsamda iki farklı platform üzerinden dijital ödeme gerçekleştirebilirsiniz.

Gelirler İdaresi Web Sitesi Üzerinden Ödeme işlemi için internet işlemlerine açık bir kredi kartına sahip olmanız gerekmektedir. Yabancı kartlar da kabul edilmekle birlikte, bu kartların uluslararası işlemlere açık olması zorunludur. Ödeme işlemi tamamlandıktan sonra makbuzun 2 nüsha çıktısını almanız ve bu belgeleri güvenli şekilde saklamanız önemlidir.

İl Göç İdaresi Sayfası Üzerinden Online Ödeme seçeneği ise başvuru formunun doldurulmasından sonra aktif hale gelmektedir. Bu sistemde "Ödeme Yap" butonu 15 gün süreyle aktif kalır ve bu süre içerisinde ödemenizi tamamlamanız gerekmektedir. Bu yöntem için de internet işlemlerine açık kredi kartı şartı bulunmakta olup, yabancı kartlar uluslararası işlem yetkisi ile kullanılabilmektedir. Ödeme sonrasında dekontun 2 kopya çıktısını alarak belgelerinizi tamamlamanız gerekmektedir.

Banka ve Vergi Dairesi Ödemeleri

Dijital ödeme yöntemlerini tercih etmeyenler için geleneksel ödeme seçenekleri de mevcuttur. Bu yöntemler özellikle kredi kartı kullanmak istemeyen veya online işlemlerde güvenlik endişesi yaşayan başvuru sahipleri için ideal alternatiflerdir.

Vergi Dairelerinde Şahsen Ödeme İstanbul'daki herhangi bir vergi dairesinde gerçekleştirilebilir. Bu işlem için yanınızda bulundurmanız gereken belgeler şunlardır:

  • Vergi numarası (ilk başvuru sahipleri için)
  • Mevcut ikamet kartı (uzatma başvuruları için)
  • İkamet izni başvuru formu
  • Geçerli pasaport

Banka Şubelerinde Ödeme işlemi Vakıfbank, Ziraat Bankası veya Halkbank şubelerinde gerçekleştirilebilir. Bu ödeme için 9207 vergi referans numarası kullanılmakta olup, bu numara "İKAMET TEZKERESİ DEFTER SATIŞ BEDELİ" olarak tanımlanmaktadır. Banka ödemesi için gerekli belgeler vergi dairesi ödemesi ile aynıdır.

Banka ödemelerinde kritik bir husus, banka dekontunun mutlaka imzalı ve kaşeli/mühürlü olması gerekliliğidir. İl Göç İdaresi sadece asıl dekontları kabul etmekte olup, fotokopi dekontlar hiçbir şekilde geçerli sayılmamaktadır. Bu nedenle dekontunuzu aldıktan sonra orijinalliğini kontrol etmeniz ve güvenli şekilde saklamanız önemlidir.

Gerekli Belgeler

Ödeme yönteminiz ne olursa olsun, tüm süreçlerde başvurunuzun önceden tamamlanmış olması ön şarttır. Ödeme işlemi sadece başvuru süreci bittikten sonra gerçekleştirilebilir.

Online ödeme yöntemlerinde temel gereksinim internet işlemlerine açık kredi kartı bulundurmaktır. Yabancı kartlar için ek olarak uluslararası işlem yetkisinin aktif olması gerekmektedir. Ödeme sonrasında alınan makbuz veya dekontların 2 kopya halinde çıktısının alınması ve saklanması zorunludur.

Şahsen yapılan ödemelerde ise belge gereksinimleri başvuru türüne göre değişiklik göstermektedir. İlk kez başvuru yapanlar vergi numarası belgesini yanlarında bulundururken, uzatma başvurusu yapanlar mevcut ikamet kartlarını getirmelidir. Her iki durumda da ikamet izni başvuru formu ve geçerli pasaport zorunlu belgeler arasında yer almaktadır.

Ödeme sürecinde herhangi bir sorun yaşamanız durumunda Göç İdaresi Başkanlığı'nı +90 312 422 05 00 numaralı telefondan arayarak bilgi alabilirsiniz. Özellikle online ödeme sistemlerinde teknik sorunlar yaşanması durumunda bu iletişim kanalını kullanmanız önerilmektedir.

Ödeme işleminin tamamlanmasından sonra, ikamet kartınızın hazırlanma süreci başlayacak ve belirlenen süre içerisinde kartınızı teslim alabileceksiniz. Bu nedenle ödeme belgelerinizi kartınızı teslim alana kadar güvenli şekilde saklamanız gerekmektedir.

Danıştay Kararları ve Hukuki Değerlendirmeler

Eş ikamet izni başvurularında en kritik konulardan biri, evliliğin gerçekliğinin değerlendirilmesi ve bu konudaki idari kararların yargı denetiminden geçmesidir. Danıştay'ın konuya ilişkin kararları, hem idarenin değerlendirme yetkisinin sınırlarını hem de başvuru sahiplerinin hukuki güvencelerini belirlemektedir.

Sahte Evlilik Tespiti

İdarenin sahte evlilik tespitine ilişkin yetkisi ve bu yetkinin kullanım sınırları, yargı kararlarıyla netleşmiştir. Danıştay 10. Daire E:2017/3964, K:2022/1199 sayılı kararında, Rusya Federasyonu vatandaşı bir davacının ikamet izni başvurusunun reddine ilişkin önemli değerlendirmeler yapılmıştır.

T.C. DANIŞTAY ONUNCU DAİRE Esas No: 2017/3964, Karar No: 2022/1199

Dava konusu istem: Rusya Federasyonu vatandaşı olan davacı tarafından, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile evliliğine istinaden yapmış olduğu ikamet izni başvurusunun, evliliğinin formalite olduğundan bahisle reddine ilişkin davalı idarenin 11/08/2009 tarihli işleminin iptali istenilmektedir.

Davalı idare tarafından, evlilikten dolayı verilecek ikamet izinlerinde esas alınması gereken noktanın şahısların birlikte yaşayıp yaşamadıkları olduğu, burada tespit edilmek istenen hususun evliliğin gerçek belgelerle yapılıp yapılmadığı noktasında olmadığı, davacı hakkında yapılan tahkikatlardan açıkça görüleceği üzere, davacının Türk vatandaşı eşi ile para karşılığı evlendiğinin, beyan ettiği adreste başka bir şahıs ile beraber yaşadığının belirlendiği ileri sürülmektedir.

Bu karar, idarenin evliliğin gerçekliğini değerlendirirken sadece resmi belgelere değil, fiili duruma da bakabileceğini ortaya koymaktadır. 5683 sayılı Kanun m.7 ve m.19 hükümlerine dayanarak yapılan değerlendirmede, evli çiftlerin gerçekten birlikte yaşayıp yaşamadıkları temel kriter olarak kabul edilmektedir.

İdari Yargı Süreci

İkamet izni başvurularının reddine karşı açılan davalarda, yargı yerlerinin yaklaşımı zaman içinde değişim göstermiştir. Danıştay 10. Daire E:2016/2821, K:2021/4453 sayılı kararı, bu konudaki hassas dengeyi göstermektedir.

Bu kararda Kırgızistan uyruklu davacının durumu ele alınmış ve tahkikat sürecinin yeterliliği sorgulanmıştır. Danıştay, tahkikat tutanağında davacının belirttiği adresteki apartman yöneticisi, komşular, kapıcı ve mahalle muhtarının ifadelerine yer verilmediğini, davacının evliliğinin ikamet izni alma amacıyla yapılıp yapılmadığının net ortaya konulmadığını tespit etmiştir.

2577 sayılı İYUK m.50/4 kapsamında yapılan değerlendirmede, somut delillerin yetersizliği halinde idarenin işleminin hukuka aykırı olacağı vurgulanmıştır. Özellikle davacının evliliğinden Türk vatandaşı bir çocuğunun olması, evliliğin gerçekliğine dair güçlü bir delil olarak kabul edilmiştir.

Evliliğin Gerçekliği Kriterleri

Yargı kararları ışığında, evliliğin gerçekliğinin tespitinde kullanılan kriterler şunlardır:

  • Ortak yaşam alanı: Eşlerin aynı adreste yaşayıp yaşamadığı
  • Sosyal çevre tanıklığı: Komşu, apartman yöneticisi, mahalle muhtarı gibi kişilerin beyanları
  • Ekonomik birliktelik: Ortak giderler, banka hesapları gibi mali durumlar
  • Çocuk sahibi olma: Evlilikten doğan çocukların varlığı
  • Süreklilik: Evlilik birlikteliğinin zaman içindeki devamlılığı

İdarenin tahkikat yapma yetkisi geniş olmakla birlikte, bu yetkinin objektif kriterlere dayalı olarak kullanılması gerekmektedir. Şüphe üzerine kurulu değerlendirmeler yeterli görülmemekte, somut delillerin varlığı aranmaktadır.

Önemli bir husus, evliliğin geçersizliğine karar verme yetkisinin adli yargıya ait olmasıdır. İdare, evliliğin formalite olduğunu tespit edebilir ancak evliliği geçersiz ilan edemez. Bu durum, idarenin değerlendirme yetkisinin sınırlarını çizmektedir.

Sonuç ve Genel Değerlendirme

Eş ikamet izni başvuruları, Türk vatandaşı ile evli yabancıların Türkiye'de yasal statü kazanmaları için kritik öneme sahiptir. Bu süreçte başvuru sahiplerinin hem yasal haklarını bilmeleri hem de prosedürleri doğru takip etmeleri büyük önem taşımaktadır.

Danıştay kararları, idarenin geniş takdir yetkisine sahip olduğunu ancak bu yetkinin objektif kriterlere dayalı olarak kullanılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Evliliğin gerçekliği konusundaki değerlendirmelerde, somut delillerin varlığı ve kapsamlı tahkikat süreci zorunludur.

Başvuru sahipleri, ret kararlarına karşı YUKK m.80 uyarınca idari itiraz hakkına sahiptir ve ardından idari yargı yoluna başvurabilirler. Bu süreçte hukuki destek almak, hem başvurunun doğru şekilde yapılması hem de olası itiraz süreçlerinin etkin yürütülmesi açısından önerilmektedir.

Sonuç olarak, eş ikamet izni süreci titizlikle yürütülmesi gereken hukuki bir prosedürdür. Evliliğin gerçekliği, gerekli belgelerin eksiksiz sunulması ve yasal şartların karşılanması, başarılı bir başvuru için temel koş

Yazar Görseli
Müellif

Av. Ali Haydar GÜLEÇ

Güleç Hukuk Bürosu'nda 9 yıldır yöneticilik ve avukatlık yapmaktadır.