
Kamuya Açık WiFi Yasal Sorumlulukları
İnternet çağında kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeler ve kurumlar, 5651 sayılı kanun kapsamında önemli yasal sorumluluklar taşımaktadır. Bu makalede, WiFi sağlayıcılarının hangi kategoriye girdiği, ne tür yükümlülükleri bulunduğu ve ihlal durumlarında karşılaşabilecekleri hukuki sonuçlar detaylı olarak incelenmektedir. İşletmecilerin bilmesi gereken temel hukuki çerçeve ve uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar açıklanmaktadır.
5651 Sayılı Kanun Kapsamında Temel Tanımlar ve Sağlayıcı Türleri
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, 04/05/2007 tarihinde kabul edilerek 23/05/2007 tarihli 26530 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Bu kanun, internet ortamında faaliyet gösteren farklı sağlayıcı türlerinin hukuki statülerini ve sorumluluklarını belirleyen temel yasal çerçeveyi oluşturmaktadır.
Kanunun Madde 2'sinde yer alan tanımlar, internet hukuku açısından kritik öneme sahiptir. Bu tanımlar, özellikle kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmelerin hangi kategori altında değerlendirileceğini ve ne tür yükümlülüklere tabi olacağını belirlemektedir.
İçerik Sağlayıcı Tanımı
İçerik sağlayıcı, kanunun 2. maddesinde "İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler" olarak tanımlanmıştır. Bu tanım oldukça geniş kapsamlı olup, internet ortamında aktif olarak içerik üreten herkesi kapsamaktadır.
İçerik sağlayıcı kavramının kapsamına giren durumlar şunlardır:
- Sosyal medya platformlarında paylaşım yapan kullanıcılar
- Blog yazarları ve web sitesi sahipleri
- Video, fotoğraf veya metin içeriği yükleyen kişiler
- Forum sitelerinde yorum yapan kullanıcılar
- E-ticaret sitelerinde ürün tanıtımı yapan satıcılar
İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 4. maddesi, içerik sağlayıcılarının uyması gereken temel ilkeleri düzenlemektedir. Bu ilkeler şunlardır:
- İnsan onuruna saygı gösterilmesi
- Çocuk ve gençlerin korunması
- Aile huzurunun korunması
- Kötü alışkanlıklara teşvik etmeme
İçerik sağlayıcılar, sağladıkları her türlü içerikten tam sorumluluk taşımaktadır. Bu sorumluluk, içeriğin hukuka uygunluğundan, üçüncü kişilerin haklarını ihlal etmemesinden ve toplumsal değerlere uygun olmasından kaynaklanmaktadır.
Erişim Sağlayıcı ve Yer Sağlayıcı Ayrımı
Erişim sağlayıcı, "Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişiler" olarak tanımlanmıştır. Bu kategori, internet bağlantısı sunan tüm kuruluşları kapsamaktadır:
- Turkcell, Vodafone, Türk Telekom gibi telekomünikasyon operatörleri
- Kablolu internet sağlayıcıları
- Uydu internet hizmeti veren firmalar
- Kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeler
Yer sağlayıcı ise "Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişiler" şeklinde tanımlanmıştır. Yer sağlayıcılar şunlardır:
- Web hosting firmaları
- Sunucu kiralama hizmeti veren şirketler
- Bulut depolama hizmeti sağlayıcıları
- İçerik dağıtım ağı (CDN) operatörleri
Bu iki kategori arasındaki temel fark, erişim sağlayıcıların internet bağlantısı sunması, yer sağlayıcıların ise içeriklerin barındırıldığı altyapıyı sağlamasıdır. Kamuya açık WiFi sunan bir kafe veya otel, kullanıcılarına internet erişimi sağladığı için erişim sağlayıcı kategorisinde değerlendirilir.
Toplu Kullanım Sağlayıcı Kavramı
Toplu kullanım sağlayıcı, kanunda "Belirli bir mekanda bulunan kişilerin internet ortamına erişimini sağlayan gerçek veya tüzel kişiler" olarak tanımlanmıştır. Bu kategori, özellikle kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeler açısından kritik öneme sahiptir.
Toplu kullanım sağlayıcı kapsamına giren yerler şunlardır:
- Internet kafeler
- Kütüphaneler
- Havaalanları ve otobüs terminalleri
- Oteller ve pansiyonlar
- Kafeler ve restoranlar
- Alışveriş merkezleri
- Üniversite kampüsleri
- Hastaneler
Toplu kullanım sağlayıcılar ticari amaçlı faaliyet göstermeleri durumunda, mahalli mülki amirden (valilik veya kaymakamlık) izin belgesi almakla yükümlüdür. Bu yükümlülük, özellikle internet kafe işletmecileri ve ticari amaçla WiFi hizmeti sunan işletmeler için geçerlidir.
Toplu kullanım sağlayıcıların temel yükümlülükleri şunlardır:
- Kullanıcıların kimlik bilgilerini kaydetme
- İnternet kullanım kayıtlarını belirli süre saklama
- Hukuka aykırı içeriklere erişimi engelleme
- Yetkili mercilerin taleplerini yerine getirme
Bu tanımlar ve ayrımlar, internet ortamında faaliyet gösteren her türlü sağlayıcının hukuki statüsünü belirlemekte ve hangi yükümlülüklere tabi olacağını açıkça ortaya koymaktadır. Özellikle kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeler, bu kategoriler içerisindeki konumlarını doğru tespit ederek yasal yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmelidir.
Bilgilendirme Yükümlülüğü ve İdari Para Cezaları
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, internet hizmet sağlayıcılarına çeşitli bilgilendirme yükümlülükleri getirmekte ve bu yükümlülüklerin ihlali durumunda uygulanacak idari para cezalarını düzenlemektedir. Bu düzenlemeler, özellikle kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeler için kritik önem taşımaktadır.
Tanıtıcı Bilgi Yükümlülüğü
5651 sayılı kanunun 3. maddesi, içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı ve erişim sağlayıcıların temel bilgilendirme yükümlülüklerini düzenlemektedir. Bu madde uyarınca, söz konusu sağlayıcılar tanıtıcı bilgilerini güncel olarak bulundurmakla yükümlüdür.
Tanıtıcı bilgi yükümlülüğü kapsamında sağlayıcıların bildirmesi gereken temel bilgiler şunlardır:
- Gerçek kişiler için: Ad, soyad, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, açık adresi ve diğer iletişim bilgileri
- Tüzel kişiler için: Unvan, merkez adresi, vergi kimlik numarası, faaliyet konusu ve yetkili kişilerin bilgileri
- Hizmet türü ve kapsamı: Sunulan internet hizmetinin türü ve teknik özellikleri
- İletişim bilgileri: Güncel telefon, e-posta ve posta adresi bilgileri
Bu bilgilerin sürekli güncel tutulması zorunluluğu bulunmaktadır. Herhangi bir değişiklik durumunda, sağlayıcılar bu değişiklikleri derhal ilgili mercilere bildirmekle yükümlüdür. Özellikle kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeler, adres değişikliği, yetkili kişi değişimi veya hizmet kapsamında yapılan değişiklikleri zamanında bildirmelidir.
Bilgilendirme yükümlülüğü sadece başlangıçta değil, sürekli bir yükümlülük olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum, sağlayıcıların düzenli olarak bilgilerini gözden geçirmesi ve gerekli güncellemeleri yapması gerektiği anlamına gelmektedir.
İhlal Durumunda Uygulanacak Cezalar
5651 sayılı kanun, bilgilendirme yükümlülüklerinin ihlali durumunda farklı sağlayıcı türleri için değişen oranlarda idari para cezaları öngörmektedir. Bu cezalar, hem caydırıcı hem de orantılı olacak şekilde düzenlenmiştir.
Genel Bilgilendirme Yükümlülüğü İhlali durumunda, 3. maddeye aykırı hareket eden içerik, yer ve erişim sağlayıcılarına 2.000 TL ile 50.000 TL arasında idari para cezası uygulanmaktadır. Bu ceza miktarı, ihlalin boyutu ve sağlayıcının ölçeğine göre belirlenmektedir.
Erişim sağlayıcıların özel yükümlülükleri konusunda ise daha ağır yaptırımlar öngörülmüştür. 6. madde kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen erişim sağlayıcılara 10.000 YTL ile 50.000 YTL arasında idari para cezası verilmektedir. Bu yükümlülükler arasında:
- Hukuka aykırı içeriğe erişimi engelleme
- Trafik bilgilerini 6 ay ile 2 yıl arasında saklama
- Faaliyetlerine son verecekleri durumda 3 ay önceden bildirim yapma
Toplu kullanım sağlayıcılar için ise 7. madde uyarınca özel düzenlemeler bulunmaktadır. Ticari amaçlı toplu kullanım sağlayıcıların mahalli mülki amirden izin belgesi almaması durumunda 1.000 TL ile 15.000 TL arasında idari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca, bu durumda 3 güne kadar faaliyeti durdurma müeyyidesi de uygulanabilmektedir.
Yer sağlayıcılar için de özel ceza düzenlemeleri mevcuttur. 5. madde kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcılara 100.000 TL ile 1.000.000 TL arasında idari para cezası uygulanmaktadır. Bu yüksek ceza miktarı, yer sağlayıcıların içerik barındırma konusundaki kritik rolünü yansıtmaktadır.
Ceza miktarlarının belirlenmesinde ihlalin ağırlığı, süreklilik durumu ve sağlayıcının ölçeği gibi faktörler dikkate alınmaktadır. Tekrarlanan ihlaller durumunda ceza miktarları artırılabilmekte, ayrıca faaliyeti durdurma gibi ek müeyyideler de uygulanabilmektedir.
Kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmelerin, bu ceza düzenlemelerini dikkate alarak uyum programları oluşturması ve düzenli olarak yükümlülüklerini gözden geçirmesi büyük önem taşımaktadır. Özellikle küçük ölçekli işletmeler için bile önemli mali yükler oluşturabilecek bu cezalardan kaçınmak için proaktif bir yaklaşım benimsenmelidir.
İçerik Sorumluluğu ve Hukuki Yükümlülükler
İnternet ortamında faaliyet gösteren sağlayıcıların en kritik konularından biri içerik sorumluluğudur. 5651 sayılı kanun, farklı sağlayıcı türleri için farklı sorumluluk rejimi öngörmüş ve bu konuda detaylı düzenlemeler getirmiştir. Kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmecilerin de bu sorumluluk çerçevesini iyi anlaması, hukuki risklerini minimize etmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
İçerik Sağlayıcının Sorumluluğu
5651 sayılı kanunun 4. maddesi, içerik sağlayıcıların sorumluluğunu net bir şekilde düzenlemiştir. Maddenin birinci fıkrasına göre "İçerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur." Bu düzenleme, içerik sağlayıcılar için katı bir sorumluluk rejimi öngörmektedir.
İçerik sağlayıcı kavramı, kanunun 2. maddesinde "İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler" olarak tanımlanmıştır. Bu tanım oldukça geniş tutulmuş olup, sosyal medya kullanıcıları, blog yazarları, forum moderatörleri gibi birçok kişi bu kapsamda değerlendirilmektedir.
İçerik sağlayıcıların temel yükümlülükleri şunlardır:
- İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesinde belirtilen temel ilkelere uygun davranma
- İnsan onuruna saygı gösterme
- Çocuk ve gençlerin korunmasını sağlama
- Aile huzurunun korunmasına dikkat etme
- Kötü alışkanlıklara teşvik etmeme
Bağlantı Sağlanan İçeriklerden Sorumluluk
5651 sayılı kanunun 4. maddesinin ikinci fıkrası, bağlantı sağlanan içeriklerden sorumluluk konusunda önemli bir istisna getirmiştir. Bu fıkraya göre "İçerik sağlayıcı, bağlantı sağladığı başkasına ait içerikten sorumlu değildir." Ancak bu genel kurala önemli bir istisna getirilmiştir.
Maddenin devamında "Ancak, sunuş biçiminden, bağlantı sağladığı içeriği benimsediği ve kullanıcının söz konusu içeriğe ulaşmasını amaçladığı açıkça belli ise genel hükümlere göre sorumludur" hükmü yer almaktadır. Bu düzenleme, bağlantı sağlanan içerikten sorumluluk için iki temel kriter getirmektedir:
- İçeriği benimseme: Bağlantı sağlayan kişinin, o içeriği kendi görüşü olarak sunması
- Erişimi amaçlama: Kullanıcıların söz konusu içeriğe ulaşmasını bilinçli olarak hedeflemesi
Bu kriterler objektif olarak değerlendirilmekte olup, sunuş biçimi, kullanılan ifadeler ve genel bağlam dikkate alınmaktadır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay, internet ortamında içerik sorumluluğu konusunda önemli kararlar vermiştir. Bu kararlar, kanun hükümlerinin uygulanması açısından yol gösterici niteliktedir.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi'nin 16.01.2019 tarihli kararında hakaret suçunun sosyal medya üzerinden işlenmesi konusunda önemli bir tespit yapılmıştır:
Yargıtay 18. Ceza Dairesi'nin 16.01.2019 tarihli kararı ile açıklandığı üzere; hakaret suçu retweet etmek suretiyle de işlenebilecektir. Dava konusu olayda mağdura karşı hakaret içeren tweetin, yine husumetli olduğu üçüncü bir kişi tarafından retweet edilmesi fiilinin, retweet etmek suretiyle hakaret suçunu oluşturabileceği kabul edilmiştir.
Bu karar, sosyal medyada içerik paylaşımının hukuki sonuçları açısından son derece önemlidir. Retweet etme eyleminin de içerik sağlayıcılık kapsamında değerlendirilebileceğini göstermektedir.
Yargıtay 19. Ceza Dairesi'nin 2020/13553 sayılı kararında ise kamu görevlilerinin eleştiri karşısındaki durumu ele alınmıştır:
Başvuruyu yapan ve bugüne kadar pek çok estetik cerrahi operasyon yapan doktorun, özel muayenehanesinde serbest olarak gösterdiği faaliyet, kamusal bir faaliyettir. Dolayısıyla başvuranın devlet tarafından izne ve ruhsata tabi bu faaliyetlerinin kamu hizmeti olduğu, kendisinin de kamu görevlisi olduğu tartışmasızdır.
Bu karar, kamu hizmeti niteliğindeki faaliyetlerde bulunan kişilerin eleştiri karşısında daha az korunmaya muhtaç olduğunu ortaya koymaktadır.
Erişim Sağlayıcıları Birliği Kararlarının Yerine Getirilmesi
5651 sayılı kanunun 8/A ve 9. maddelerinde düzenlenen Erişim Sağlayıcıları Birliğinin kararlarını yerine getirme yükümlülüğü, içerik sağlayıcılar açısından kritik önem taşımaktadır. 9. maddenin 8. fıkrasına göre birliğin içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararının dört saat içinde yerine getirilmesi gerekmektedir.
Bu yükümlülüğe aykırılık halinde 9. maddenin 11. fıkrası uyarınca beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası uygulanmaktadır. Bu ceza miktarı, ihlal eden kişinin ekonomik durumuna göre belirlenmekte ve oldukça caydırıcı niteliktedir.
Sonuç olarak, 5651 sayılı kanun kapsamında kamuya açık WiFi hizmeti sunan işletmeciler ve diğer internet sağl