Dijital pazarlama dünyasının hızla gelişmesiyle birlikte influencer işbirlikleri önemli bir ticari faaliyet haline gelmiştir. Bu işbirliklerin hukuki güvenliğini sağlamak için profesyonel sözleşme hazırlanması hem markalar hem de influencer'lar için zorunluluk haline gelmiştir. Sözleşmelerde yer alması gereken kritik maddeler, yasal yükümlülükler ve potansiyel riskler hakkında kapsamlı bilgiler sunuyoruz.

Hukuki Dayanaklar ve Yasal Çerçeve

İnfluencer işbirliği sözleşmeleri, Türk hukuk sisteminde özel bir düzenlemeye sahip olmamakla birlikte, mevcut kanunların çeşitli hükümlerinden yararlanılarak düzenlenmektedir. Bu sözleşmelerin hukuki niteliği ve uygulanacak yasal çerçeve, dijital pazarlama sektörünün gelişimiyle birlikte önem kazanmıştır.

Temel Kanuni Düzenlemeler

İnfluencer sözleşmelerinin hukuki temelini oluşturan başlıca kanuni düzenlemeler şunlardır:

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), influencer sözleşmelerinin ana hukuki çerçevesini oluşturmaktadır. Bu kanunun farklı bölümleri, sözleşmenin niteliğine göre uygulanmaktadır:

• TBK madde 393-448 arasındaki hizmet sözleşmesi hükümleri, influencer'ın belirli bir süre boyunca marka için çalışma yükümlülüğü açısından uygulanır
• TBK madde 470-486 arasındaki eser sözleşmesi hükümleri, orijinal içerik üretimi ve yaratıcı çalışmalar bakımından devreye girer
• TBK madde 502-514 arasındaki vekalet sözleşmesi hükümleri, influencer'ın marka adına hareket etmesi ve güven ilişkisi kurması açısından önem taşır

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), influencer'ların ürettikleri içeriklerin telif hakları açısından korunmasını sağlar. FSEK madde 68 ve 70 hükümleri, telif hakkı ihlali durumunda tazminat talebine ilişkin düzenlemeleri içermektedir. İnfluencer'ların hazırladıkları fotoğraflar, videolar ve yazılı metinler eser niteliğinde olduğundan, bu kanun hükümleri büyük önem taşımaktadır.

6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK), influencer'ların takipçi verilerini toplaması veya hedefli reklam yapması durumunda uygulanır. Dijital pazarlama faaliyetlerinde kişisel verilerin işlenmesi kaçınılmaz olduğundan, bu kanun hükümlerine uyum kritik öneme sahiptir.

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK), influencer içeriklerinin genellikle reklam niteliğinde olması nedeniyle, bu içeriklerde yer alan iddiaların doğru, ispatlanabilir ve yanıltıcı olmaması gerektiğini düzenler.

Karma Sözleşme Niteliği

İnfluencer sözleşmeleri, Türk hukuk sisteminde karma sözleşme niteliği taşıyan atipik sözleşmelerdir. Bu özellik, sözleşmenin birden fazla sözleşme türünün unsurlarını bir arada barındırmasından kaynaklanmaktadır.

Vekalet sözleşmesi unsurları açısından, influencer marka adına hareket eder ve aralarında güven ilişkisi kurulur. Markanın çıkarlarını gözetme yükümlülüğü ve sadakat borcu bu kapsamda değerlendirilir.

Hizmet sözleşmesi unsurları bakımından, influencer belirli bir süre boyunca markaya hizmet verir ve karşılığında ücret alır. Süreklilik arz eden işbirliklerinde bu nitelik ön plana çıkar.

Eser sözleşmesi unsurları ise, influencer'ın orijinal içerik üretmesi ve yaratıcı çalışmalar yapması durumunda ortaya çıkar. Fotoğraf, video ve yazılı içerik üretimi bu kapsamda değerlendirilir.

Bu karma yapı nedeniyle, sözleşmeye aykırılık durumunda hangi kanun hükümlerinin uygulanacağı, sözleşmenin ağırlık noktasına göre belirlenir.

Reklam Kurulu Düzenlemeleri

İnfluencer faaliyetlerinin reklam niteliği taşıması nedeniyle, Ticaret Bakanlığı Yönetmeliği (RG: 10.01.2015 – 29232) özel önem taşımaktadır. Bu yönetmelik, influencer'ların içeriklerinde ticari reklam yaparken uyması gereken etik ve hukuki kuralları düzenler.

Reklam etiketleme zorunluluğu, 2022 yılında yapılan değişiklikle daha da sıkılaştırılmıştır. İnfluencer'lar ticari amaçlı paylaşımlarında #reklam, #işbirliği, #sponsorlu gibi etiketleri açık ve anlaşılır şekilde kullanmak zorundadır.

Ticari Reklam Yönetmeliği madde 9, reklam veren, reklam ajansı, mecra kuruluşu ve reklamı yapan influencer'ın ticari reklamlarda yer alan bilgilerin doğruluğundan müştereken sorumlu olduğunu düzenlemektedir. Bu hüküm, hem marka hem de influencer'ın yasal sorumluluğunu ortaya koymaktadır.

Reklam Kurulu'nun 2022 yılında aldığı kararlarda, sponsorlu içerik ibaresi kullanmayan influencer'lara toplam 1.5 milyon TL idari para cezası uygulanmıştır. Bu kararlar, etiketleme yükümlülüğünün ciddiyetini göstermektedir.

Sosyal Medya Etkileyicileri Kılavuzu madde 4/1/b, sosyal medya etkileyicisini "sosyal medya platformlarında hesabı bulunan ve bu hesaplar aracılığıyla takipçilerine yönelik ticari reklam yapan gerçek veya tüzel kişi" olarak tanımlamaktadır.

Bu yasal çerçeve, influencer işbirliği sözleşmelerinin hazırlanmasında temel rehber niteliği taşımakta ve tarafların hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesinde kritik rol oynamaktadır.

Sözleşmenin Temel Unsurları ve Yükümlülükler

İnfluencer işbirliği sözleşmelerinin başarılı bir şekilde yürütülmesi, tarafların karşılıklı hak ve yükümlülüklerinin net bir şekilde belirlenmesine bağlıdır. Bu sözleşmelerde yer alması gereken temel unsurlar, hem hukuki güvenliği sağlamak hem de potansiyel uyuşmazlıkları önlemek açısından kritik öneme sahiptir.

İçerik Üretimi ve Onay Süreci

İnfluencer sözleşmelerinin en önemli bileşenlerinden biri, içerik üretimi ve onay sürecinin detaylı bir şekilde düzenlenmesidir. Bu süreç, markanın beklentileri ile influencer'ın yaratıcılığı arasında denge kurulmasını sağlar.

Sözleşmede içerik türü ve formatı açıkça belirtilmelidir. Instagram post'u, story, reels, YouTube videosu veya TikTok içeriği gibi platform özelinde detaylar yer almalıdır. İçeriğin süresi, boyutları ve teknik özellikleri de sözleşmede tanımlanmalıdır.

Ön onay mekanizması kurulması, hem markanın kalite kontrolünü sağlaması hem de influencer'ın gereksiz revizyon süreçlerinden korunması açısından önemlidir. Bu süreçte konsept onayı, çekim öncesi ürün teslimi, içerik taslağının incelenmesi ve final onayı aşamaları yer almalıdır.

Revizyon hakları ve sınırları da sözleşmede net bir şekilde düzenlenmelidir. Markanın kaç kez revizyon talep edebileceği, hangi durumlarda ek ücret talep edilebileceği ve revizyon sürecinin ne kadar süreceği belirtilmelidir.

Etiketleme ve Şeffaflık Yükümlülüğü

Ticari Reklam Yönetmeliği madde 9 uyarınca, reklam veren, reklam ajansı, mecra kuruluşu ve reklamı yapan influencer, ticari reklamlarda yer alan bilgilerin doğruluğundan müştereken sorumludur. Bu sorumluluk, etiketleme yükümlülüğünün önemini artırmaktadır.

İnfluencer'lar ticari amaçlı paylaşımlarında "Reklam", "İşbirliği", "Sponsorlu içerik" veya "Ticari işbirliği" etiketlerini görünür ve anlaşılır şekilde kullanmak zorundadır. Bu etiketler, takipçilerin içeriğin ticari niteliğini kolayca anlayabilmesi için yeterince büyük ve okunabilir olmalıdır.

2022 Reklam Kurulu kararı ile sponsorlu içerik ibaresi kullanmayan 15 influencer'a toplam 1.5 milyon TL idari para cezası uygulanmıştır. Bu karar, etiketleme yükümlülüğünün ciddiyetini ve ihlal durumunda karşılaşılacak yaptırımların büyüklüğünü göstermektedir.

Sözleşmede etiketleme yükümlülüğü açıkça düzenlenmeli ve bu yükümlülüğün ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlar belirtilmelidir. Ayrıca, farklı platformlar için farklı etiketleme gereklilikleri de sözleşmede yer almalıdır.

Gizlilik ve Rekabet Yasağı

TTK madde 55 uyarınca markanın ticari sırlarının korunması ve gizlilik yükümlülüğü, influencer sözleşmelerinin vazgeçilmez unsurlarından biridir. İnfluencer, işbirliği sürecinde öğrendiği ticari bilgileri, pazarlama stratejilerini, ürün lansmanlarını ve diğer gizli bilgileri üçüncü kişilerle paylaşmamalıdır.

Gizlilik yükümlülüğü sadece sözleşme süresi ile sınırlı olmayıp, sözleşme sona erdikten sonra da devam eder. Bu yükümlülüğün ihlali durumunda markanın ticari itibarına zarar nedeniyle tazminat talep etme hakkı doğar.

TBK madde 444-447 hükümleri uyarınca influencer'ın rakip markalarla işbirliği yapması sınırlandırılabilir. Rekabet yasağı, genellikle aynı sektördeki rakip markalarla belirli bir süre işbirliği yapılmamasını öngörür.

Rekabet yasağının kapsamı ve süresi makul sınırlar içinde belirlenmeli ve influencer'ın geçim kaynağını aşırı derecede kısıtlamamalıdır. Yasağın ihlali durumunda uygulanacak cezai şart da sözleşmede açıkça düzenlenmelidir.

Münhasırlık anlaşmaları özellikle uzun süreli işbirliklerde tercih edilmekte olup, influencer'ın belirli bir kategoride sadece bir marka ile çalışmasını öngörmektedir. Bu tür anlaşmalarda influencer'a daha yüksek ücret ödendiği gibi, markanın da daha güçlü bir pazarlama stratejisi elde etmesi mümkün olmaktadır.

Sözleşmede ayrıca kriz yönetimi süreçleri de düzenlenmelidir. İnfluencer'ın markaya zarar verebilecek paylaşımlar yapması durumunda nasıl hareket edileceği, içeriklerin nasıl kaldırılacağı ve markanın itibarının nasıl korunacağı konularında net prosedürler belirlenmelidir.

Sözleşmeye Aykırılık ve Hukuki Sonuçlar

İnfluencer işbirliği sözleşmelerinde tarafların yükümlülüklerine aykırı davranması durumunda çeşitli hukuki sonuçlar doğmaktadır. Bu aykırılıklar hem influencer hem de marka açısından ciddi mali ve hukuki yaptırımlar getirebilmektedir. Sözleşme ihlallerinin türü ve niteliğine göre uygulanacak hukuki müeyyideler farklılık göstermektedir.

Borca Aykırılık Durumları

İnfluencer sözleşmelerinde en sık karşılaşılan borca aykırılık durumları belirli kategoriler altında toplanmaktadır. Paylaşım yükümlülüğüne aykırılık durumunda, influencer'ın belirlenen tarihte ve formatta içerik paylaşmaması halinde TBK m.112 ve 117 hükümleri devreye girmektedir. Bu durumda marka, ödediği ücreti geri talep edebilir ve sözleşmeyi feshedebilir.

Etiketleme yükümlülüğünün ihlali de önemli bir aykırılık türüdür. İnfluencer'ın ticari paylaşımlarında "Reklam", "İşbirliği" veya "Sponsorlu" etiketlerini kullanmaması durumunda hem Reklam Kurulu cezası hem de sözleşmeli tazminat yükümlülüğü doğmaktadır. 2022 yılında Reklam Kurulu'nun 15 influencer'a uyguladığı 1.5 milyon TL toplam ceza bu konunun ciddiyetini göstermektedir.

İçerik kalitesi ve onay sürecine aykırılık durumunda, influencer'ın markanın onayını almadan paylaşım yapması veya belirlenen standartlara uygun olmayan içerik üretmesi halinde sözleşme ihlali söz konusu olmaktadır. Bu durumda marka, içeriğin yeniden hazırlanmasını talep edebilir veya sözleşmeyi feshedebilir.

Gizlilik yükümlülüğünün ihlali de ciddi sonuçlar doğurmaktadır. TBK m.58 uyarınca, influencer'ın markanın ticari sırlarını ifşa etmesi durumunda markanın ticari itibarına verilen zarar nedeniyle tazminat yükümlülüğü ortaya çıkmaktadır. Bu tazminat, markanın uğradığı maddi ve manevi zararları kapsayabilmektedir.

Kişisel verilerin korunması yükümlülüğüne aykırılık durumunda ise KVKK hükümleri uygulanmaktadır. İnfluencer'ların takipçi verilerini hukuka aykırı şekilde toplaması veya işlemesi halinde hem idari para cezası hem de tazminat yükümlülüğü doğabilmektedir.

Tazminat ve Cezai Şart

Sözleşme ihlallerinde tazminat yükümlülüğü, ihlalin türü ve boyutuna göre farklı şekillerde hesaplanmaktadır. Fiili zarar tazminatı, markanın sözleşme ihlali nedeniyle uğradığı doğrudan zararları kapsamaktadır. Bu zararlar arasında kampanya maliyetleri, alternatif influencer bulma masrafları ve kaybedilen satış gelirleri yer almaktadır.

Yoksun kalınan kar tazminatı ise markanın sözleşmenin gereği gibi ifa edilmesi halinde elde edeceği kardan mahrum kalması durumunda talep edilebilmektedir. Bu tazminat türünün hesaplanması genellikle kampanyanın beklenen performans metrikleri üzerinden yapılmaktadır.

Cezai şart uygulaması, sözleşmede önceden belirlenen miktarlarda olmaktadır. Cezai şart, hem tazminat fonksiyonu hem de caydırıcılık fonksiyonu görmektedir. Ancak cezai şartın aşırı yüksek olması durumunda mahkeme tarafından indirim yapılabilmektedir.

Manevi tazminat talebi, özellikle markanın itibarına zarar verilmesi durumunda gündeme gelmektedir. İnfluencer'ın markayı küçük düşüren paylaşımlar yapması veya skandal yaratacak davranışlarda bulunması halinde marka, manevi tazminat talep edebilmektedir.

Fesih Koşulları

Sözleşmenin feshi, hem haklı sebep hem de sürenin dolması nedeniyle gerçekleşebilmektedir. Haklı sebeple fesih durumları arasında influencer'ın sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmemesi, markanın itibarına zarar verecek davranışlarda bulunması, rakip markalarla işbirliği yapması ve gizlilik yükümlülüğünü ihlal etmesi yer almaktadır.

Sürenin dolmasıyla fesih durumunda, tarafların sözleşmeyi yenileme konusunda anlaşmaması halinde sözleşme kendiliğinden sona ermektedir. Bu durumda tarafların birbirinden herhangi bir talepte bulunma hakkı bulunmamaktadır.

Fesih bildiriminin şekli konusunda sözleşmede açık hüküm bulunması gerekmektedir. Genellikle yazılı bildirim şartı aranmakta ve bildirim süreleri belirlenmektedir. Ani fesih durumlarında ise haklı sebebin varlığı aranmaktadır.

Fesih sonrası yükümlülükler de önem taşımaktadır. İnfluencer'ın paylaştığı içerikleri kaldırma yükümlülüğü, markanın ise ödeme yükümlülüğünün sona ermesi gibi durumlar sözleşmede düzenlenmelidir. Ayrıca fesih sonrası rekabet yasağının devam edip etmeyeceği de açıkça belirtilmelidir.

Sözleşme ihlallerinin önlenmesi için tarafların yükümlülüklerini net şekilde bilmeleri ve sözleşme hükümlerine titizlikle uymaları gerekmektedir. Özellikle etiketleme yükümlülüğü ve gizlilik hükümleri konusunda hassasiyet gösterilmesi, hem hukuki yaptırımlardan korunmak hem de sağlıklı iş ilişkileri sürdürmek açısından kritik öneme sahiptir.

Vergisel Yükümlülükler ve Mali Sorumluluklar

İnfluencer işbirliği sözleşmelerinin en kritik boyutlarından biri vergisel yükümlülükler ve mali sorumlulukların doğru şekilde düzenlenmesidir. Sosyal medya üzerinden elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi konusu, hem influencer'lar hem de markalar açısından dikkatli bir planlama gerektirmektedir. Bu bölümde, influencer faaliyetlerinden doğan vergisel yükümlülükler ve mali sorumluluklar detaylı şekilde incelenecektir.

Gelir Vergisi Yükümlülüğü

Gelir Vergisi Kanunu uyarınca influencer'ların sosyal medya faaliyetlerinden elde ettikleri tüm gelirler vergiye tabidir. İnfluencer'lar, ticari kazanç elde ettiklerinden dolayı beyanname verme yükümlülüğü altındadır. Bu yükümlülük, gelirin miktarına bakılmaksızın doğmaktadır.

İnfluencer gelirleri, faaliyetin niteliğine göre serbest meslek kazancı veya ticari kazanç olarak değerlendirilebilir. Düzenli ve sürekli bir faaliyet halinde yürütülen influencer işbirlikleri genellikle ticari kazanç kapsamında değerlendirilmektedir. Bu durumda influencer'ların:

• Vergi mükellefi olarak kayıt yaptırması
• Düzenli beyanname vermesi
• Gelir-gider kayıtlarını tutması
• Yıllık gelir vergisi beyannamesini zamanında vermesi

gerekmektedir. Sözleşmelerde vergi yükümlülüğünün hangi tarafta olduğu açıkça belirtilmelidir. Genellikle vergi yükümlülüğü influencer tarafında bulunmakla birlikte, brüt ücret üzerinden anlaşma yapılması durumunda markanın vergi yükünü üstlenmesi de mümkündür.

Stopaj ve KDV Uygulaması

2022 yılında yapılan düzenleme ile belirli tutarın altındaki banka üzerinden alınan reklam gelirleri için stopaj yoluyla vergi kesintisi yapılmakta ve bu gelirler vergilendirilmiş sayılmaktadır. Bu düzenleme, küçük çaplı influencer işbirliklerinde vergi yükünü hafifletmektedir.

Stopaj uygulaması açısından dikkat edilmesi gereken hususlar:

• Markalar tarafından yapılan ödemelerden %20 oranında stopaj kesintisi yapılması
• Stopaj kesintisinin aylık beyanname ile bildirilmesi
• İnfluencer'ın yıl sonu beyannamesinde stopajın mahsup edilmesi

KDV uygulaması konusunda ise influencer'ların yıllık ciroları 500.000 TL'yi aştığı durumda KDV mükellefi olma zorunluluğu bulunmaktadır. KDV mükellefiyeti doğduğunda:

• Faturalı işlem yapma zorunluluğu
• Aylık KDV beyannamesi verme yükümlülüğü
• KDV tevkifatı uygulaması

söz konusu olmaktadır. Sözleşmelerde KDV dahil/hariç ücret belirlenmesi konusu açıkça düzenlenmelidir.

Faturalandırma Süreçleri

İnfluencer işbirliklerinde faturalandırma süreçleri, vergisel uyumun sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Faturalandırma yöntemleri influencer'ın vergisel statüsüne göre değişiklik göstermektedir.

Serbest meslek makbuzu düzenleme durumunda:

• Gelir vergisi stopajı uygulanması
• Damga vergisi kesintisi yapılması
• Sosyal güvenlik primi kesintisi (varsa)

Fatura düzenleme durumunda:

• KDV'nin ayrıca gösterilmesi
• Ticari faaliyetin belgelenmesi
• Muhasebe kayıtlarının tutulması

Sözleşmelerde faturalandırma sürecine ilişkin düzenlemeler:

• Fatura/makbuz düzenleme süresinin belirlenmesi
• Ödeme koşullarının netleştirilmesi
• Vergi kesintilerinin hangi tarafça yapılacağının belirtilmesi
• Belge düzenleme yükümlülüğünün kime ait olduğunun açıklanması

Dijital ortamda denetim imkanlarının artmasıyla birlikte, influencer gelirlerinin vergi dairelerince takip edilmesi kolaylaşmıştır. Bu nedenle tüm gelir ve giderlerin düzenli şekilde kayıt altına alınması ve beyan edilmesi zorunludur.

Mali müşavir desteği alınması, vergisel yükümlülüklerin doğru şekilde yerine getirilmesi açısından önerilmektedir. Özellikle yüksek gelir elde eden influencer'ların profesyonel muhasebe desteği alması, hem vergisel riskleri minimize etmekte hem de mali planlamayı optimize etmektedir.

---

İnfluencer işbirliği sözleşmeleri, dijital pazarlama dünyasının gelişen dinamikleri içerisinde kapsamlı hukuki ve vergisel düzenleme gerektiren özel sözleşme türleridir. Hukuki dayanakların doğru belirlenmesi, sözleşme unsurlarının detaylı düzenlenmesi, aykırılık durumlarına karşı önlem alınması ve vergisel yükümlülüklerin net şekilde belirlenmesi, başarılı bir işbirliği için vazgeçilmez unsurlardır. Etiketleme yükümlülüğü, telif hakları, gizlilik ve rekabet yasağı konularında dikkatli davranılması, Reklam Kurulu cezalarından korunmak ve sağlıklı iş birliği ilişkileri kurmak için kritik öneme sahiptir. Profesyonel hukuki destek alınması ve güncel mevzuat değişikliklerinin takip edilmesi, hem markalar hem de influencer'lar için önerilmektedir.